Ingrijpende verandering voor organisaties die giften krijgen met belastingaftrek
dinsdag 16 april 2024
Dossier: Zakelijk en financieel
Eind december keurde het federaal parlement een wet goed ‘houdende diverse fiscale bepalingen’. Naast de hervorming van de patrimoniumtaks voor vzw’s, baart een bepaling over de fiches voor belastingvermindering die jaarlijks elektronisch moeten ingediend worden, zorgen. Voor giften vanaf 1 januari 2024 zou namelijk het rijksregisternummer van de schenker op die fiches moeten staan.
Wat is er aan de hand?
Voor giften vanaf 1 januari 2024 moet het rijksregisternummer van de schenker op de fiches staan die de organisatie indient bij Belcotax in functie van verwerking ervan door de fiscus. Volgens de wetgever maakt dit het makkelijker om de belastingvermindering rechtstreeks toe te kennen aan de juiste schenker. Die laatste zou dit namelijk automatisch ingevuld zien op de belastingaangifte in Tax-on-Web. Het klopt dat dit makkelijker is voor de schenker, en allicht ook voor de systematiek binnen de FOD Financiën. Maar aan de vzw’s die dit moeten georganiseerd krijgen, werd blijkbaar niet gedacht. Niet onlogisch, gezien ze vooraf ook op geen enkele manier geconsulteerd werden.
In lijn met GDPR-wetgeving?
Het is voor organisaties bepaald niet gemakkelijk om het rijksregisternummer van elke schenker op te vragen, daarrond een gegevensbank op te bouwen en die te beheren. In welke mate is deze maatregel ‘noodzakelijk’ en ‘proportioneel’? Een omzendbrief in 2016 deed de aanbeveling om de geboortedatum van de schenker toe te voegen aan de fiches die via Belcotax moeten ingediend worden. Dit bleek een grote stap vooruit voor de identificatie van schenkers. Een geboortedatum is, vanuit GDPR-standpunt, ook een gevoelig persoonsgegeven, maar niet in dezelfde mate als een rijksregisternummer.
Enkele organisaties die de nummers al opvroegen geven alvast aan dat schenkers terughoudend zijn om dat nummer zomaar mee te delen. Overigens heeft de Gegevensbeschermingsautoriteit, die de wet moest toetsen aan de GDPR-uitgangspunten, over deze bepaling niet eens een duidelijk advies uitgebracht. Het lijkt erop dat organisaties hier maar zelf moeten uitzoeken hoe ze de GDPR-wetgeving niet overtreden.
En om die wetgeving niet te overtreden moet een organisatie wel wat maatregelen nemen. Hun dataregisters moeten aangevuld worden; hun privacyverklaring en verwerkingsovereenkomst moeten aangevuld worden. Mogelijk moeten ze ook een Data Protection Officer aanstellen. Bovendien moet alles extra beveiligd worden gezien de bijzondere gevoeligheid van een rijksregisternummer. Het gaat dan over verhoogde beveiliging van databestanden, on- en offline, bij de organisaties en bij eventuele externe verwerkers. Hoe zal dit alles gegarandeerd worden bij de “face-to-face” werving van nieuwe schenkers in de publieke ruimte? Dit is allemaal zeer onduidelijk; met grote risico's én het is vooral de volledige 'verantwoordelijkheid' van de organisatie zelf. Nog los van de vraag of dit alles wel nodig is, stelt zich de vraag of de fiscus geen andere manieren heeft om de rijksregisternummers van schenkers te krijgen, dan daarmee organisaties belasten. Dit moet mits digitale koppelingen binnen de overheid, toch anders kunnen?
En om die wetgeving niet te overtreden moet een organisatie wel wat maatregelen nemen. Hun dataregisters moeten aangevuld worden; hun privacyverklaring en verwerkingsovereenkomst moeten aangevuld worden. Mogelijk moeten ze ook een Data Protection Officer aanstellen. Bovendien moet alles extra beveiligd worden gezien de bijzondere gevoeligheid van een rijksregisternummer. Het gaat dan over verhoogde beveiliging van databestanden, on- en offline, bij de organisaties en bij eventuele externe verwerkers. Hoe zal dit alles gegarandeerd worden bij de “face-to-face” werving van nieuwe schenkers in de publieke ruimte? Dit is allemaal zeer onduidelijk; met grote risico's én het is vooral de volledige 'verantwoordelijkheid' van de organisatie zelf. Nog los van de vraag of dit alles wel nodig is, stelt zich de vraag of de fiscus geen andere manieren heeft om de rijksregisternummers van schenkers te krijgen, dan daarmee organisaties belasten. Dit moet mits digitale koppelingen binnen de overheid, toch anders kunnen?
Nog los daarvan, rijzen er ook heel wat praktische vragen. Grotere organisaties hebben vaak duizenden schenkers. Hoe vraag je alle rijksregisternummers op? Sommige organisaties hebben weinig tot geen gegevens van hun schenkers. Voor anderen is het enorme extra opgave. Hoe en waar gebeurt dit opvragen dan? Door de fondsenwerver op straat die een nieuwe schenker kon overtuigen? Of achteraf door een speciaal daartoe aangestelde ‘verantwoordelijke’? Wat gebeurt er als een trouwe schenker zijn/haar rijksregisternummer niet wil doorgeven? Of als een fout nummer wordt doorgegeven of genoteerd?
Wat weten we nu al zeker?
- Het leek erop dat het recht op belastingaftrek bleef gelden, ook als een schenker zijn rijksregisternummer niet meedeelt. Maar in een artikel in De Standaard (4 april 2024), duidelijk gebaseerd op bronnen binnen de FOD financiën, staat heel duidelijk dat het geven van je rijksregisternummer een bijkomende voorwaarde is om recht te hebben op belastingaftrek. Dit is een fundamentele verandering en het valt sterk te betwijfelen of het parlement dit effect voor ogen had toen men deze wetswijziging 'en passant' goedkeurde.
- de verplichting is van kracht voor giften vanaf 1 januari 2024. Let wel: voor de giften ontvangen in 2024 (attesten in te dienen in 2025) geldt weliswaar een tijdelijke administratieve tolerantie. Aan de fiches 281.71 die uiterlijk op 1 maart 2025 in Belcotax moeten ingevoerd worden, moet dus het rijksregisternummer van alle schenkers die recht hebben op belastingaftrek, toegevoegd worden. Ondanks de tijdelijke tolerantie lijkt het aangewezen voor organisaties om nu al de nodige maatregelen te nemen om te kunnen starten met het verzamelen en verwerken van het rijksregisternummer van bestaande en nieuwe schenkers.
- De FOD Financiën is begonnen met het verzenden van de officiële mededeling van deze verplichting aan alle erkende instellingen. Men verwijst daarin naar deze FAQ op de website van de FOD financiën.
- Indien geen persoonsgegevens van de schenker bekend zijn of als deze anoniem wenst te blijven, kan geen fiscaal attest worden uitgereikt... en verliest de schenker dus zijn fiscaal voordeel.
Slotsom: minder inkomsten en extra administratie voor organisaties en minder privacy voor schenkers. En waarom?
Kortom, het gaat hier over een maatregel die goedbedoeld lijkt en doet uitschijnen dat het ‘een kleine moeite’ is, maar men had er toch beter wat langer over nagedacht. Of beter, vooraf overlegd met organisaties met ervaring ter zake. De impact ervan is absoluut niet te onderschatten.
Als lid van de ImpactCoalitie, een brede krachtenbundeling van actoren voor het maatschappelijk belang, ging De Federatie al in overleg met de FOD Financiën, wat o.a. leidde tot enkele verduidelijkingen die hier in dit artikel vermeld staan. Maar getroffen organisaties zitten nog met veel fundamentele en/of pragmatische vragen, waarover de ImpactCoalitie graag bevoegd minister van Financiën Van Petegem aan de tand wil voelen. Op 16 april organiseerde Fundraisers Belgium en Ethische Fondsenwerving vzw een open Webinar over deze kwestie.
- Download de presentatie over de problematiek in het algemeen (Erik Todts)
- Download de presentatie over de gevolgen op het vlak van GDPR (Bart Van den Brande)
- Download de presentatie over communicatie-advies (Jeroen Brugge)
- Download een modeltekst voor het opvragen van het rijksregisternummer waarmee je zelf aan de slag kan (model opgemaakt door Ethische Fondsenwerving vzw)
Voorts wordt de impact hiervan op werking, personeel en middelen van organisaties zo goed mogelijk in kaart gebracht en becijferd om daarmee binnenkort de (nieuwe) federale beleidsmakers te benaderen. Alle input hieromtrent is meer dan welkom.
Op welke problemen botst jouw organisatie of welke risico's zie je? Welke inspanningen zal jouw organisatie hiervoor moeten doen en wat kost dat allemaal? We komen het graag te weten.
