Wij bruggenbouwers laten de regio mee floreren
maandag 6 januari 2025
Dossier: De Tandem
“Dit zouden we meer moeten doen”, klonk het op het eind van het interview en ze voegden meteen de daad bij het woord met een vervolgafspraak. Bovenlokale cultuur ligt Sandrine en Jolien nauw aan het hart. Beweging brengen in de Leie-Scheldestreek is hun grote drijfveer.
De Avansa's dienden in december een nieuw beleidsplan in. De IGS’en doen dit in 2026 en bereiden zich stilaan voor. Ideaal moment dus om de kruisbestuiving en nuanceverschillen verder te exploreren. In gesprek met Jolien Verroeye, coördinator Cultuurregio Leie Schelde en Sandrine DeWilde, stafmedewerker Avansa regio Gent.
Sandrine DeWilde, Avansa (links), Jolien Verroeye, IGS (rechts). Foto: Erwin De Keyzer
Jij zet het platteland in bloei. Sandrine bracht een plantje mee. “Omdat het opschrift ons typeert”, verduidelijkt ze. “Wij zijn allebei vertegenwoordigers van onze regio. Zowel Avansa als deze IGS zijn sterk in bovenlokaal netwerken. We komen elkaar geregeld tegen omdat we de organisaties en mensen die hier wonen en leven, willen laten floreren.” Hier groeit cultuur is niet toevallig ook de leuze van Cultuurregio Leie Schelde.
Kan je het ontstaan van Cultuurregio Leie Schelde in 4 lijnen vatten?
Jolien: “De gemeente Nazareth was voortrekker van dit intergemeentelijk samenwerkingsverband (IGS) Cultuur. Het nam buurgemeenten met succes mee op sleeptouw. Vandaag sta ik aan het hoofd van Cultuurregio Leie Schelde dat 4 deelwerkingen telt: (onroerend) erfgoed, bibliotheken en bovenlokale cultuur. Het decreet bovenlokaal gaf ons veel kansen. En waar nu nog geen IGS’en zijn, voel je de goesting.”
Nieuwe kansen voor je regio. Vertel.
Jolien: “We kennen na vier jaar werking een levendige cultuurbovenbouw. Bibliotheken als toegankelijke derde plek, UiTPAS Leie Schelde, het succesvolle 50 jaar E17 erfgoedproject, overkoepelende artistieke initiatieven zoals Belpop Leie Schelde of het streetart project PILAAR. Dat hadden afzonderlijke gemeenten niet gekund.”
“In vergelijking met andere, zelfs grotere IGS’en, tellen wij best veel goedgekeurde projectaanvragen. Zo kregen 2 jonge broers subsidie om een klassiek muziekfestival uit de grond te stampen. ‘Kunst en Zwalm’ is een vaste waarde geworden als kunstenparcours-biënnale en recent kreeg een inclusief amateurtheatergezelschap een toelage om een rondreizende productie te maken met een zorginstelling. Naast Vlaanderen, reikt Leie Schelde ook zelf projectsubsidies uit aan activiteiten met een bovenlokaal karakter.”
Jolien Verroeye, IGS (rechts). Foto: Erwin De Keyzer
Welke regiokenmerken zie je nog?
Sandrine: “Deze regio, een onderdeel van onze werkingsregio, balanceert tussen de uitdijende stad (Gent en randgemeenten) en het rurale Meetjesland en gemeenten van de Leiestreek. Kenmerkend is de mix van kernfuncties (denk aan Deinze) en kleinere dorpen. De gemeenten hier zijn financieel iets rijker, maar demografisch minder divers.”
Jolien: “De vrijdenkersmentaliteit heeft onze regio mee bepaald. Het Museum Gevaert-Minne waar we te gast zijn, was ooit een alternatieve leefgemeenschap waarlangs ideeën uit de hele wereld binnendrongen. Dat vrije denken, omringd door artistieke schoonheid en groen, onderscheidt ons van anderen. Een fantastisch artistiek (amateurkunsten)netwerk is gebleven, mee onder impuls van Kunstacademie Deinze dat filialen heeft in bijna elke gemeente. Ook de samenhorigheid is er nog. Dat resulteert in een oudere generatie die zich bewust inzet voor heel veel organisaties, al komen afdelingen van sociaal-culturele verenigingen stilaan wel onder druk te staan.”
Daar raak je een gevoelige snaar. Hoe kunnen jullie hierin ondersteunen?
Jolien: “Onze taak bestaat er onder meer in om vrijwilligers naar een hoger niveau te tillen en hen in hun waarde te sterken. Daarnaast willen we continuïteit garanderen. Jongeren vervangen niet automatisch wat er was. We moeten op zoek naar alternatieve vormen van engagement.”
Sandrine: “Avansa erbij halen kan interessant zijn om aan innovatie te doen. Wij ondersteunen gemeenschappen die zoeken naar sociale cohesie. We merken dat je mensen echt kan mobiliseren rond tastbare (boven)lokale uitdagingen. De herbestemming van een kerk bijvoorbeeld beweegt inwoners, ook emotioneel, waardoor ze zich opnieuw (tijdelijk) engageren. Ook het bestaande verenigingsleven haakt hierop in. Dit zijn mogelijke antwoorden op dalende maatschappelijke en cultuurparticipatie. Wij willen die inspiratie graag delen. In deze regio lopen we participatieve trajecten bij de herbestemming van kerken in Zeveren (Deinze), Dikkelvenne (Gavere) en Baaigem (Gavere). We ontwikkelden een toolbox die we kunnen inzetten in andere dorpsgemeenschappen. Momenteel lopen we ook een piloottraject met Socius, het ‘doe- en leertraject burgerinitiatieven’ in de zeventien dorpen van Deinze. Eind 2025 worden de resultaten bekendgemaakt.
Sandrine DeWilde, Avansa. Foto: Erwin De Keyzer
Wanneer heeft bovenlokaal werken meerwaarde?
Sandrine stipt een resem opties aan. Netwerken om te inspireren, kennis delen en borgen, aanbod afstemmen, opschalen, een inclusief verhaal ontwikkelen, ondersteunen of beleidsmatig aan agendasetting doen. We zoomen in op enkele facetten.
Sandrine: “Avansa wil complementair werken en zal niet overdoen wat besturen of verenigingen zelf ontwikkelen. Daarin kunnen we de afstemmingsblik en communicatie van een IGS nog beter benutten, want wij willen onze activiteiten, lezingen, wandelingen, workshops, enzovoort optimaal spreiden.”
Jolien: “Dat klinkt inderdaad interessant. Zeker als we inwoners willen aansporen om over gemeentegrenzen aan cultuur te doen.”
Sandrine: “Het wordt nog boeiender als we vertrekken vanuit de veelheid aan uitdagingen die voor ons liggen. Ik denk aan welzijn, participatie, werken met kwetsbare groepen. Hier ligt een enorme rijkdom om samen de brug te slaan naar domeinen als duurzaamheid, integratie of welzijn. Met de IGS Comeet werken we op die manier het project ‘Aantrekkelijke Stadsrand’ uit. ‘Wij zijn Zaffelare’ is dan weer een participatief erfgoedproject dat we uitrollen met Viersprong. ”
Avansa Regio Gent staat in contact met Erfgoed Viersprong en 2 IGS’en: Comeet, en Cultuurregio Leie Schelde. Deze laatste omvat momenteel 7 gemeenten.
Een werf waar onlangs nog concrete resultaten werden geboekt, is de UiTPAS.
Jolien: “Mensen die niet vanzelf aan cultuur deden of deel uitmaakten van sociaal-cultureel werk, zijn nu wel betrokken in het regionale cultuurverhaal. Bovendien is de pas een fantastisch instrument om intenser met verenigingen samen te werken. De Gezinsbond, Davidsfonds, harmonieën, theater, allemaal komen ze met ons in contact om het kansentarief aan te bieden en zo een nieuw publiek aan te boren. De inclusie-ambtenaar uit Nazareth en overlegfora rond welzijn (ontstaan n.a.v. de UiTPAS) schudden iedereen wakker en nemen alle gemeenten mee in die inclusieve reflex.”
Ook Sandrine is fan: “Als regionale aanbieder is Avansa met haar cultureel-educatief aanbod, structurele partner voor bibliotheken, cultuurcentra of gemeentediensten van Gavere, Deinze en Nazareth. Avansa is al ingestapt in de UiTPAS-regio's waar ze wordt uitgerold.”
Jolien kijkt ook uit naar de toekomstige bovenlokale vrijetijdsnetwerken. “Kersvers Minister Gennez, heeft naast cultuur, welzijn als bevoegdheid. Van die beleidsmatige koppeling verwacht ik veel en zie ik mogelijkheden in deze regio.”
Het lijstje aan potentiële samenwerkingsmogelijkheden groeit doorheen het gesprek. De pennen vullen vlot de notitieboekjes.
Sandrine: “In ons nieuw beleidsplan (2026 - 2030) vertrekken we vanuit ‘bevingen’: mensenrechten onder druk, sociale ongelijkheid, digitale evolutie, klimaat, mens & zingeving. Daar schuurt het. Daar zijn oplossingen nodig. Zoals geletterdheid als antwoord op digitale evoluties zoals artificiële intelligentie, dialoog ter versterking van de democratie, rouwcultuur als manier van zingeving, … Het aantal thema’s is onuitputtelijk. We moeten echt anders gaan denken en doen en daarin alle (lokale) overheden en middenveldspelers meekrijgen om samenwerking en innovatie te stimuleren.” Er flakkert zichtbaar energie op om dit verder te exploreren.
Jolien: “Ik zie ook in erfgoed een evidente hefboom in nog meer samenwerking. Het is een middel om gemeenschapsbevorderend te werken, niet alleen een doel op zich. Een afbeelding of foto kan aanleiding zijn om een kritisch debat te voeren over pakweg dierenwelzijn. Ook de rol van de vrouw en andere onderbelichte groepen in de geschiedenis, kunnen zo meer op het voorplan komen.”
Avansa wil bakens verzetten. Cultuurregio Leie Schelde ambieert hetzelfde.
Sandrine: “Het Europees subsidieprogramma Leader is een niet te onderschatten hefboom voor cultuurparticipatie en plattelandsontwikkeling. Het is een ontwikkelingsstrategie, waarbij we trouwens allebei mee de prioriteiten konden bepalen. Onder impuls van deze projecten komt de regio in beweging. Dankzij die ondersteuning kan de streek volop floreren.”Het samenspel wordt steeds tastbaarder. Al verdient het verschil ook z’n plek.
Jolien: “Als IGS kunnen wij snel detecteren waar noden zitten. Inwoners en verenigingen vertrouwen ons dingen toe of bevragen ons.” Het uitzoomen kan volgens Jolien meer de opdracht van Avansa zijn. “Elke schaal is belangrijk om mee oplossingen te bedenken.”Jolien: “Onze subregio blijft dus heel belangrijk om nabijheid te bewaren. Bovendien is het frequente (in)formeel overleg tussen cultuurprofessionals en -diensten van onschatbare waarde om vooruit te gaan.”
Sandrine: “Het adviseren en delen van praktijken is een surplus die wij lokale besturen kunnen bieden. Het verduurzamen van projecten is dan weer een troef van hen. Dat zagen wij in een project als Samen Lievegem. De website blijft een tastbaar spoor. In het kenbaar maken van zo’n resultaat kan een IGS Cultuur een draaischijf zijn. Of ze kan ook mee aan het roer zitten van zo’n innovatieve impuls natuurlijk.”
Op naar (nog) meer gezamenlijke toekomst?
De banden zijn aangescherpt. De inhouden en voorbeelden beroeren. Ik hoor nog een uitgestoken hand naar Avansa als stakeholder voor het toekomstig beleidsplanningsproces van Cultuurregio Leie Schelde. De tandem zit hier binnenkort vast op kruissnelheid.Meer weten over Cultuurregio Leie Schelde? Surf naar hun site.
Avansa Regio Gent beter leren kennen? Dat kan hier.
