Anti-fraude wetgeving en vzw’s
donderdag 16 januari 2025
Op uitnodiging van de Impactcoalitie namen we in december deel aan een webinar waar de Financial Action Task Force (FATF) samen met hun collega’s van de FOD Economie en FOD Justitie hun werking tegenover vzw's kwamen voorstellen. De taskforce vertrekt van goede bedoelingen en vraagt de bereidwillige medewerking van de vzw-sector, maar de gehanteerde procedures vertrekken steevast vanuit een sterk wantrouwen in vzw's.
Welke taskforce?
De Financial Action Task Force is een internationale samenwerking van overheden om financiering van terreurgroepen, fraude en witwasoperaties tegen te gaan. Zo classificeren ze landen op basis van een set kenmerken, van hoog- tot laagrisico, en geven ze aanbevelingen om risico's op fraude te vermijden. Een nobel doel natuurlijk. Wij stellen ons echter vragen bij hun insteek. Vzw’s en verenigingen, goede doelen, en filantropie worden vanaf het begin met argwaan bekeken. Een interview in Le Soir maakt dit duidelijk. Zo stelt een vertegenwoordiger van de FOD Financiën dat “verschillende analyses hebben aangetoond dat vzw's een specifieke kwetsbaarheid vertonen op het vlak van terrorismefinanciering, in het bijzonder via donoren die vaak humanitaire bedoelingen hebben, maar wier fondsen kunnen worden verduisterd. Sommige verenigingen worden ook geleid door gevolmachtigden en hun bestuursorganen veranderen vaak, waardoor het moeilijk is om vast te stellen wie daadwerkelijk de leiding heeft”.
Daarnaast worden verenigingen niet betrokken bij de opzet van nieuwe of hervorming van oude processen. Zo werd in het webinar gezegd dat hervormingen m.b.t. het indienen van documenten bij de griffie naar verluidt "besproken werden met de betrokkenen". Navraag leerde dat die 'betrokkenen' ... de griffies zelf bleken te zijn.
Al veel verenigingen en vzw’s kregen te horen dat hun bankrekening zonder pardon werd afgesloten. Ook nieuwe verenigingen kampen met moeilijkheden om een bankrekening te openen, zeker die met een internationale werking. Dat leidde er al toe dat nieuwe initiatieven niet van de grond konden komen.Bij het openen en onderhouden van een bankrekening komt, ten gevolge van de anti-fraude en -witwaswetgeving, een hele resem aan administratieve lasten kijken. UBO’s (Ultimate Beneficial Owners) moeten meermaals worden doorgegeven, en verenigingen moeten talrijke controles doorstaan van banken en overheden. Wanneer organisaties hier een fout maken, of te laat indienen, wordt er gedreigd met boetes, bankrekeningen afgesloten, of worden de verenigingen administratief geschrapt.Als tussenoplossing startte de FOD Economie een basisbankdienst, die organisaties een bankrekening moesten aanbieden wanneer de commerciële spelers hierin faalden. Maar de oplossing is verre van genoeg: de basisbankdienst werd door Le Soir al een "flop" genoemd. Men moet 3 bewezen afwijzingen hebben van banken (moeilijk, gezien banken hun afwijzing zelden schriftelijk motiveren) en 60 procent van de aanvragers kreeg nog geen antwoord. Als je dan toch effectief een rekening krijgt, betekent dit dat je bij commerciële banken meteen als zeer hoog risico wordt ingeschat.
Wat we vragen
- Vertrek van vertrouwen in verenigingen;
- Als er procedures nodig zijn, zorg dan dat ze eenvoudig te volgen zijn. Anders gebeuren er onopzettelijke fouten, waaraan helaas grote gevolgen verbonden zijn;
- Betrek verenigingen bij het opzetten/hervormen van overheidsprocessen die een directe impact hebben op organisaties;
- Zorg voor betere digitalisering en samenwerking van en tussen de overheidsdiensten om dubbel werk te voorkomen, bv. door een 'direct flow', vanuit de griffie, over het BS en de KBO tot het UBO-register.
Een lichtpuntje?
Heel wat 'regulitis' kan opgelost of vereenvoudigd worden door een betere afstemming en samenwerking tussen de federale overheidsdiensten die deel uitmaken van de Financial Action Task Force. Die afstemming lijkt in de praktijk echter onbestaande. Het is dus positief dat medewerkers van de FOD Financiën, FOD Justitie en FOD Economie elkaar vinden en leren kennen binnen deze taskforce. Méér van dat dus. Én geloven dat de meeste vzw's deugen.
Download de presentaties van het webinar hieronder:
