Aandacht voor mentaal welzijn in een stroomversnelling
dinsdag 25 april 2023
Dossier: Boenk erop!
Het gaat niet goed met het mentaal welzijn in Vlaanderen. Maar liefst 700.000 Vlamingen kampen met ernstige psychische problemen, een kwart van de Belgen voelt zich slecht in zijn vel en één derde van de Belgen komt vroeg of laat in aanraking met psychische stoornissen. En dan zwijgen we nog over de mensen die er onrechtstreeks, bv in hun gezin, mee te maken krijgen. Dat alles zit in stijgende lijn, net als de Vlaamse zelfmoordcijfers die tot de hoogste van Europa behoren.
Redenen genoeg voor de sociaal-culturele sector in zijn totaliteit om (on)rechtstreeks en op een eigen sociaal-culturele manier te werken aan quasi alle aspecten van geestelijke gezondheid. Een - uiterst onvolledige - greep.
Werken aan zelfontplooiing
Sociaal-cultureel werk maakt mensen sterker om van daaruit de samenleving te versterken. In essentie werken dus alle sociaal-culturele organisaties aan zelfontplooiing van mensen.
Verschillende organisaties maken hier hun speerpunt van. Zo inspireert PRH mensen tot persoonlijke en relationele groei. Vanuit de drijfveer ‘Kunnen zijn wie je bent’, bieden ze bieden vormingen op maat aan personen, koppels en groepen. Timotheus legt de klemtoon meer op het verkennen van de ‘innerlijke ruimte en intuïtieve intelligentie’ van mensen om op die manier talenten te ontwikkelen. Ze ontwikkelen daarrond verschillende methodieken (link naar HOPE-methodiek). Organisaties als çavaria en Merhaba zetten zich in om LGBTI+ personen een veilige omgeving te bieden en hen te empoweren om ten volle zichzelf te kunnen zijn. Om dat te kunnen waarmaken, richten ze zich uiteraard óok naar de brede samenleving.
Verschillende organisaties maken hier hun speerpunt van. Zo inspireert PRH mensen tot persoonlijke en relationele groei. Vanuit de drijfveer ‘Kunnen zijn wie je bent’, bieden ze bieden vormingen op maat aan personen, koppels en groepen. Timotheus legt de klemtoon meer op het verkennen van de ‘innerlijke ruimte en intuïtieve intelligentie’ van mensen om op die manier talenten te ontwikkelen. Ze ontwikkelen daarrond verschillende methodieken (link naar HOPE-methodiek). Organisaties als çavaria en Merhaba zetten zich in om LGBTI+ personen een veilige omgeving te bieden en hen te empoweren om ten volle zichzelf te kunnen zijn. Om dat te kunnen waarmaken, richten ze zich uiteraard óok naar de brede samenleving.
Beeld uit een promofilmpje voor de campagne ‘Jezelf zijn, begint thuis’ van de Gezinsbond
Bij de Gezinsbond loopt momenteel het project ‘Jezelf zijn, begint thuis’ met als uitgangspunt dat kinderen moeten kunnen opgroeien zoals ze zijn. Het gezin speelt daarin een cruciale rol. De campagne omvat video, podcasts en heel veel eerlijke verhalen. De hoofdboodschap? Zie je kinderen graag en creëer een omgeving waar ze zichzelf kunnen zijn en verder kunnen openbloeien. Recent was er ook een webinarreeks over de genderzoektocht en hoe je identiteit, seksualiteit en LGBTQ+ bespreekbaar maakt in jouw gezin.
In relatie tot anderen
Individuen ontplooien zich altijd in relatie tot anderen. In kleine, vertrouwde en grotere, soms beangstigende netwerken. Gezien werken aan verbinding een essentieel onderdeel is van sociaal-cultureel werk, zet elke sociaal-culturele organisatie zich daarvoor in. Maar wat als relaties fout lopen? Een organisatie als ‘Beweging tegen Geweld – vzw Zijn’ werkt bijvoorbeeld specifiek rond partner- en intrafamiliaal geweld. Met hun nieuwste campagne #MijnKeerpunt roepen ze op om ook partnergeweld ná een scheiding te herkennen, het taboe te doorbreken en hulp te bieden.
Specialist in verbindende communicatie en omgaan met agressie is dan weer Impuls vzw. Agressie tegen zorg-, hulp- en dienstverleners is bijzonder actueel. Om met agressie om te gaan, ontwikkelt Impuls tools en interventietechnieken. Maar ze besteden ook aandacht aan de impact van het agressief gedrag op het slachtoffer. Zo ontwikkelden ze een (gratis te downloaden) toolbox ‘EHBO bij agressief gedrag’. Daarnaast geven ze o.a. tips over hoe je met kinderen over gevoelens kan praten.
Specialist in verbindende communicatie en omgaan met agressie is dan weer Impuls vzw. Agressie tegen zorg-, hulp- en dienstverleners is bijzonder actueel. Om met agressie om te gaan, ontwikkelt Impuls tools en interventietechnieken. Maar ze besteden ook aandacht aan de impact van het agressief gedrag op het slachtoffer. Zo ontwikkelden ze een (gratis te downloaden) toolbox ‘EHBO bij agressief gedrag’. Daarnaast geven ze o.a. tips over hoe je met kinderen over gevoelens kan praten.
Habiba Boumaâza
Kif Kif lanceerde recentelijk een toolkit ‘Helend schrijven’. Daarmee wil de organisatie specifiek inzetten op de (mentale) weerbaarheid en veerkracht van mensen die doelwit waren/zijn van racisme. Want racisme-ervaringen kan ook ernstige psychosociale gevolgen hebben. De toolkit is gratis te vinden op de site van KifKif en moet workshopgevers handvatten bieden om in de groep een ruimte te creëren waar mensen een plek vinden voor hun gevoelens. Socius had onlangs een gesprek met Habiba Boumaâza, de drijvende kracht achter de workshopreeks en de toolkit.
Aandacht voor het welzijn van families en naasten
Similes informeert en ondersteunt al 50 jaar familieleden en naasten van mensen met een psychische kwetsbaarheid. Naar aanleiding van die 50e verjaardag schreef vormingsverantwoordelijke en ervaringsdeskundige Griet Frère het boek “Het komt voor in de beste families”. Ze poogt erin een antwoord te geven op de vele vragen van families van mensen met psychische problemen. Hoe zoek je hulp voor je naaste en voor jezelf? Hoe leer je omgaan met de psychische kwetsbaarheid van je familielid? Hoe geef je jouw eigen ervaring betekenis en je eigen leven vorm? De organisatie Te Gek!? maakte op basis van het boek een muziektheathervoorstelling die in het najaar van 2023 in tal van culturele centra en psychiatrische ziekenhuizen gespeeld wordt. Meer info over dit alles vind je op de site van Similes. Socius had onlangs een interview met de schrijfster.
Wie zijn partner verliest, kan eenzaamheid ervaren en/of het moeilijk hebben om de draad van het leven opnieuw op te pikken. Voor hen werkt vzw ConTempo. Ze bieden een luisterend oor, lotgenotengroepen en rouwzorg voor mensen die hun partner verliezen.
Op een andere manier missen ook ex-gedetineerden aansluiting bij de samenleving. Daarom legt De Rode Antraciet al vele jaren de klemtoon op initiatieven die de figuurlijke brug maken over muren. Projecten die akers uitwerpen vanuit de gevangenis naar de buitenwereld, projecten waarbij gedetineerden kansen krijgen om opnieuw betekenis te geven aan hun leven na detentie. In deze projecten werken ze samen met tal van andere sociaal-culturele organisaties, wat mooi blijkt uit hun jaarverslag 2022.
Samana is een vereniging die werkt voor mensen met een chronische ziekte of zorgnood, én ook voor hun mantelzorgers. In 2023 lanceerden ze het nieuwe initiatief InZich(t). Ze willen mensen die last hebben van negatieve beeldvorming omwille van een chronische ziekte een stem geven.
Werken met en voor mensen met een psychische kwetsbaarheid
Het Blinkhuis van Blinkout
Verschillende organisaties werken rond meer specifieke aspecten van psychische kwetsbaarheid. Zo is er Blink Out die werkt rond structurele overprikkeling in een samenleving die extreem prikkel-rijk en onvoorspelbaar is, met een (te) hoog levenstempo op alle fronten. Blink Out versterkt ieders veerkracht en vertrouwen door te vertrekken van het eigen ritme en door de kwetsbaarheden van mensen als kracht te zien. Stilte, rust en ruimte bieden inspiratie. Ze concretiseren dit o.a. door laagdrempelige stiltekamers in hun BlinkHuizen, momenteel in Gent en Mechelen. Over het belang van plekken kwam BlinkOut aan bod in dit artikel in Wascabi.
UilenSpiegel vzw onderstreept dan weer het belang van lotgenotencontact, de noodzaak om het taboe en stigma rond psychische kwetsbaarheid te doorbreken en het belang van de rol die ervaringsdeskundigen daarbij kunnen hebben. Ze werken voor mensen met bijzondere psychische ervaringen of met levensmoeilijkheden. Ze organiseren o.a. intervisiegroepen van ‘Ervaringsdeskundige Hulpverleners’.
UilenSpiegel vzw onderstreept dan weer het belang van lotgenotencontact, de noodzaak om het taboe en stigma rond psychische kwetsbaarheid te doorbreken en het belang van de rol die ervaringsdeskundigen daarbij kunnen hebben. Ze werken voor mensen met bijzondere psychische ervaringen of met levensmoeilijkheden. Ze organiseren o.a. intervisiegroepen van ‘Ervaringsdeskundige Hulpverleners’.
Als uitsmijter vermelden we nog dat Neos binnenkort ‘De Verenigingspil’ lanceert. Een pillendoosje met bijsluiter, namelijk een stappenplan om mensen toe te leiden naar het verenigingsleven. Want mensen die deelnemen aan het verenigingsleven zijn minder eenzaam en hebben meer kwalitatieve sociale contacten. Neos is initiatiefnemer. Domus Medica en de beroepsvereniging voor psychologen springen mee op de kar, net als 15 andere sociaal-culturele organisaties.
