Delen, delen en nog eens delen. Ateliernood is groot.
woensdag 11 juni 2025
Dossier: Gemeenschapsinfrastructuur
De commissie cultuur van het Vlaams Parlement stond uitgebreid stil bij de nijpende situatie rond werkplekken voor kunstenaars. Aanleiding was de schrijnende situatie van het Antwerpse kunstenaarscollectief Ercola, dat na meer dan vijftig jaar zijn woon- en werkplek dreigt te verliezen. De discussie bracht een bredere problematiek aan het licht: het structurele tekort aan betaalbare, duurzame en gedeelde atelierruimte in Vlaanderen.
Atelierbeleid: meer dan een lokale verantwoordelijkheid
Bram Jaques (Groen) kaartte de situatie aan en pleitte voor een Vlaams atelierbeleid. Hij verwees naar het belang van gedeelde werkplekken als broedplaatsen voor creatie, ontmoeting en samenwerking. “Werkplekken zijn geen luxe, maar een noodzaak,” stelde hij. Hij riep op tot een structurele aanpak, met aandacht voor coördinatie, toewijzing, beheer en ondersteuning van gedeeld ruimtegebruik.Minister Gennez erkende het belang van toegankelijke en kwalitatieve werkplekken voor kunstenaars. Ze benadrukte dat publieke gebouwen hierin een rol kunnen spelen en wees op bestaande investeringssubsidies voor bovenlokale infrastructuur. Tegelijk gaf ze aan dat veel ateliernoden lokaal verankerd zijn en dat lokale besturen hierin een sleutelrol spelen. “Het is een en-enverhaal,” aldus de minister. “Zowel lokaal als Vlaams, zowel publiek als privé.”
Masterplan en inventaris onder constructie
De minister kondigde aan dat gedeeld ruimtegebruik een speerpunt is in haar beleidsnota en dat het thema zal worden meegenomen in het op te stellen masterplan culturele infrastructuur. Ze verwees naar goede praktijken zoals Nucleo in Gent, VOLTA in Brussel en De Grote Post in Oostende. Tegelijk gaf ze aan dat de huidige inventaris van cultuur- en jeugdinfrastructuur nog onvoldoende zicht biedt op de noden en beschikbare plekken. “We moeten de data beter delen en iedereen laten ‘inputten’ in die inventaris,” klonk het. (op het moment van de gedachtewisseling over het beleid dat in opmaak is, was (symbolisch?) ook de webplek van het departement Cultuur, Jeugd & Media rond inspiratie en inventaris van cultuur- en jeugdinfrastructuur "onder constructie", nvdr).
Een aparte subsidielijn voor de coördinatie van werkplekken wordt niet uitgesloten, maar hangt af van de uitwerking van het masterplan en de inventarisatie van noden. Wel bekijkt ze een inbedding in de "grote" cultuurdecreten: "we zullen ook via de strategische visienota aan de beoordelingscommissies vragen om voldoende aandacht te hebben voor het thema van het gedeelde ruimtegebruik".
Discussie over de rol van Vlaanderen
Manu Diericx (N-VA) toonde zich meer terughoudend over een Vlaams atelierbeleid. Hij benadrukte de rol van lokale besturen en waarschuwde voor dubbel werk. “Vanuit Brussel kun je moeilijk beslissen wat er lokaal nodig is,” stelde hij. Wel erkende hij het nut van een gedeelde inventaris. Bram Jaques (Groen) hoopte dan weer op een offensievere rol van Vlaanderen, met enige nostalgie naar de periode waarin de Vlaamse Gemeenschap geoormerkte middelen had voor de ondersteuning van een lokaal cultuurbeleid.Minister Gennez bevestigde dat Vlaanderen niet in de plaats wil treden van lokale besturen, maar wel wil inzetten op kennisdeling, gedeelde visievorming en het stimuleren van gedeeld ruimtegebruik. Ze sloot af met een knipoog naar de commissieleden: “Misschien moet ook het Vlaams Parlement repetitieruimte ter beschikking stellen?”
Ruimtebeleid is ook amateurkunstenbeleid
De discussie verbreedde zich ook naar repetitieplekken voor muzikanten, verwijzend naar het onderzoekswerk van VI.BE. Ook andere amateurkunstenorganisaties komen op voor en geven ondersteuning rond deze problematiek. Zo kunnen, wat het atelierbeleid betreft, lokale cultuurwerkers bij Kunstwerkt terecht voor advies en ondersteuning vanuit hun ervaring met het open atelierweekend Atelier in Beeld waarbij jaarlijks meer dan 2500 kunstenaars de deuren van hun atelier openstellen.
Via woord, beeld, klank, tekst in deze gedachtewisseling duiken? Dat kan via deze link.
