Hoe bestuurlijke ingrepen cultuur raken. Knipsels uit het Vlaams regeerakkoord
vrijdag 25 oktober 2024
Dossier: Verkiezingen 2024
Bestuurlijke schaalvergroting zal ongetwijfeld z’n stempel blijven drukken op het cultuurlandschap. Gemeentefusies, regiovorming, nieuwe intergemeentelijke samenwerkingsverbanden cultuur… Wat zijn de plannen van de nieuwe Vlaamse Regering waar je maar beter rekening mee kan houden?
In dit artikel overlopen we enkele topics uit het recente Vlaamse Regeerakkoord 2024-2029. Later gaan we in op andere thema’s. Eerder verscheen al onze eerste blik.
Over toekomstige staatsstructuren
In het hoofdstuk ‘Binnenlands bestuur’ lezen we bij ‘visie’ meteen de essentie van toekomstig beleid: “Om onze bestuurlijke organisatie beter af te stemmen op de uitdagingen van vandaag en morgen evolueren we naar een model op 2 pijlers: sterkere lokale besturen en een ondersteunende Vlaamse overheid.” Dit hoeft niet te verbazen. Dit opzet ligt volledig in lijn met een evolutie die al sinds 2016 bezig is. Schaalvergroting lijkt opnieuw het toverwoord: “We blijven lokale besturen ondersteunen om te werken aan schaalvergroting via fusies. Met de referentieregio’s brengen we meer transparantie in het ondoorzichtige geheel van meer dan 2000 samenwerkingsverbanden.”Concreet wordt dat: “We behouden een fusiebonus in de vorm van een schuldovername en voorzien ook voldoende middelen om het transitieproces zelf te onderbouwen. We voorzien een leidraad voor logische en kwaliteitsvolle fusies.” Lees: gemeentefusies worden vooralsnog niet verplicht, maar Vlaanderen blijft ze wel actief steunen. Een stand van zaken vind je bij VVSG. En verder: “Via de referentieregio’s bouwen we het aantal gemeentelijke tussenstructuren af.” “Alleen met een gezamenlijke en gedragen inspanning kunnen we tot een rationalisering van dat tussenniveau komen. De referentieregio’s zijn daarbij de geschikte schaal, zonder dat het daarbij de bedoeling is dat ze evolueren tot een nieuwe bestuurslaag.” De weerslag op onze sectoren zal allicht steeds vaker voelbaar zijn. Zowel lokale overheden, de Vlaamse overheid zelf als het federale bestuur worden in het Regeerakkoord aangemoedigd om verder werk te maken van de regiovorming. Over de verdere toekomst van de provincies, geen letterlijke uitspraken. Maar wel “We houden alle tussenliggende structuren en bevoegdheden tegen het licht. … Dit mondt uit in een plan dat de architectuur van verdere interne staatsvorming omvat.”Tussendoor lezen we ook dat Vlaanderen “bijzondere aandacht wil hebben voor het platteland en voor gebieden die kampen met grootstedelijke problematieken.” Doel: “We willen de sociale cohesie en de bestuurskracht van de landelijkere gebieden versterken” door “de dotatie ‘open ruimte’ te versterken.” Voor de gebieden met grootstedelijk effect blijft het eerder bij een vaststelling: “Terwijl hun beleidsuitdagingen fors toenamen, konden ze maar in beperkte mate rekenen op extra middelen.” In de nota lezen ze we niets over een herziening van het Gemeentefonds, een scenario waar o.a. de VVSG voor pleit. Afwachten dus hoe zich dit vertaalt in gemeentebudgetten. Losweg wordt verder vermeld dat “de steden en gemeenten in de Denderstreek ondersteund moeten worden.” Een GTI (Geïntegreerde Territoriale Investering) – Europees geld voor strategische ontwikkeling – zou potentieel een optie zijn.
Meer lees je op pagina 201 tot 205, waar het onder meer nog gaat over lokale autonomie, tegengaan van verkokering, digitalisering, digibanken, slagkrachtige gemeenteraden, gescheiden verkiezingen, een soberder bestuurscultuur en een ondersteunende Vlaamse overheid.
Hier lees je de analyse en aandachtspunten van VVSG.
In het hoofdstuk Binnenlands bestuur stippen we als laatste nog deze aan i.v.m. lokale besturen: “We herwaarderen de principes van het planlastendecreet en verminderen zo de financiële plan- en rapporteringslasten voor onze lokale besturen. We integreren individuele sectorale subsidiestromen in dat hernieuwde kader, koppelen dat aan duidelijke maatschappelijke doelstellingen en zorgen zo voor verruimde lokale autonomie en minder administratieve lasten. Dezelfde intentie hebben we richting onze burgers en verenigingen. In de organisatie van talrijke evenementen tonen zij hun participatie en betrokkenheid. Die inzet mag niet bemoeilijkt worden door een veelheid aan overbodige regels en voorschriften.” Laat ons dit als een hoopvol signaal zien om regulitis te bestrijden en om als sectoren meer gezien, gewaardeerd en betrokken te zijn op diverse maatschappelijke thema’s.
Decreet bovenlokale cultuurwerking
Komen we wat dichter op het vel van cultuur, dan zoomen we nog even in op het ‘Decreet bovenlokaal’. We lezen in het Regeerakkoord, in het hoofdstuk Cultuur: “We geven het nieuwe decreet bovenlokale cultuurwerking van 8 maart 2024 alle kansen.” Dit betekent ook projectmiddelen voor onze sectoren. Anderzijds blijft Vlaanderen investeren in IGS’en: “Daarbij stimuleren we de vorming van nieuwe intergemeentelijke samenwerkingsverbanden Cultuur van onderuit ten volle met het oog op een volledige gebiedsdekking.” In 2027 gaat een nieuwe lichting van start. Zij kunnen optioneel een extra opdracht opnemen als bovenlokaal netwerk vrijetijdsparticipatie. Verrassender is deze zin: “In deze samenwerkingsverbanden fungeert de openbare bibliotheek als een knooppunt tussen de lokale, bovenlokale en Vlaamse gemeenschap.” Een belangrijke partner om ook richting toekomst in het oog te blijven houden dus. Kortom, deze bestuurlijke evoluties, (nieuwe) stakeholders en financiering kunnen een hefboom zijn voor jouw werking en beleid. Hou de uitvoering ervan verder in de gaten.Hier vind je het volledige regeerakkoord en hier een blik op bijhorende centen.
Wist je dat de Commissie Cultuur intussen is geïnstalleerd? Maak kennis met de effectieve en plaatsvervangende leden.
Voor Vlaamse beleidsmakers hebben wij alvast volgende tips: Maak van de Vlaamse overheid een bondgenoot van lokale organisaties en Onze sectoren: onmisbare krachten in een veranderende samenleving.
