Niet elke vrijwilliger gelijk voor de wet, zo bleek het afgelopen jaar
dinsdag 30 maart 2021
Dossier: Vrijwilligerswerk
Iets meer dan een jaar geleden sloeg Corona toe in België. Een virus met grote gevolgen voor het dagelijkse leven van iedereen. Zo konden de sociaal-culturele en de amateurkunstensector het afgelopen jaar amper fysiek samenkomen, wat toch de essentie is van deze organisaties en al hun vrijwilligers. Organisaties wrongen zich in allerlei bochten om hun vrijwilligers gemotiveerd te houden. Ondertussen konden de zogenaamde coronavrijwilligers aan de slag in commerciële woon- en zorgcentra. Afgelopen zomer werd er vervolgens ook aangekondigd dat deze coronavrijwilligers een verhoogde kostenvergoeding konden ontvangen. Niet elke vrijwilliger gelijk voor de wet, zo bleek het afgelopen jaar.
Een gigantisch vrijwillig engagement
Het mag en moet duidelijk zijn: in onze sectoren plooien honderdduizenden vrijwilligers zich dubbel om in deze barre tijden van onbetaalbare betekenis te zijn voor miljoenen Vlamingen: isolement tegengaan, kwetsbare mensen ondersteunen, creatieve en innovatieve activiteiten ontwikkelen en noem maar op. Dat veel van deze mensen zich niet enkel binnen de eigen organisatie inzetten, maar ook in de buurt, in de vaccinatiecampagnes,... zal niemand verbazen. Dit gigantisch engagement wordt nog al te dikwijls onderschat.
Corona als excuus om de vrijwilligerswet te ondermijnen
De Vrijwilligerswet laat vrijwilligerswerk - terecht - enkel toe in organisaties zonder winstoogmerk. Sinds het begin van de coronacrisis staat de federale overheid echter tijdelijk toe dat vrijwilligers actief ingezet worden in commerciële rusthuizen. De motivatie daarvoor klinkt op het eerste gezicht logisch: het is immers coronatijd en veel handen maken licht(er) werk. Die 'tijdelijkheid' wordt echter steeds maar verlengd. In de toelichting van deze tijdelijke uitbreiding lezen we dat die vrijwilligers essentieel zijn gezien de personeelstekorten. Dit schept uiteraard een gevaarlijk precedent. Vrijwilligers dienen niet om personeelstekorten op te vangen.
Verhoogde kostenvergoeding
In de zomer van 2020 werd vervolgens ook aangekondigd dat de coronavrijwilligers een verhoogde kostenvergoeding konden ontvangen. Want, zo schreef de minister, 'door hun extra inzet tijdens de coronacrisis bereiken vrijwilligers vroeger dan anders het wettelijke plafond voor de forfaitaire kostenvergoedingen die in de wet voorzien zijn'. Deze vaak goedbedoelde aanpassingen zorgen echter voor een onderscheid tussen vrijwilligers en creëren een tweespalt tussen organisaties; organisaties die vrijwilligers extra kunnen vergoeden, en organisaties voor wie een verhoging niet haalbaar is.
Vlaams gecoördineerd vrijwilligersbeleid
De coronacrisis heeft het afgelopen jaar natuurlijk wel meer uitzonderingen gerechtvaardigd. Toch is het belangrijk om deze kwalijke evolutie binnen het vrijwilligerswerk met argusogen te volgen. Zo heeft de Vlaamse overheid zich in het kader van het gecoördineerd Vlaams vrijwilligersbeleid al enkele jaren geëngageerd om een vrijwilligersvriendelijk klimaat te creëren door vrijwilligerswerk ‘zuiver’ te houden.
Zo gaf Minister Jambon op vraag van Elisabeth Meuleman (Groen) recent in de commissie Cultuur aan dat hij zich als coördinerend minister voor het vrijwilligersbeleid wil engageren om bovenstaande kwesties aan te kaarten bij de federale overheid, want ze stroken inderdaad niet altijd met de principes van het gecoördineerde Vlaamse vrijwilligersbeleid, aldus de minister.
Zo gaf Minister Jambon op vraag van Elisabeth Meuleman (Groen) recent in de commissie Cultuur aan dat hij zich als coördinerend minister voor het vrijwilligersbeleid wil engageren om bovenstaande kwesties aan te kaarten bij de federale overheid, want ze stroken inderdaad niet altijd met de principes van het gecoördineerde Vlaamse vrijwilligersbeleid, aldus de minister.
Elisabet Meuleman
Eerder dit jaar formuleerde ook de Hoge Raad voor Vrijwilligers, het federaal adviesorgaan, op eigen initiatief duidelijke negatieve adviezen over deze uitzonderingsregelingen.
Het mag duidelijk zijn dat dergelijke uitzonderingen het vrijwilligerswerk geen goed doen. Hopelijk verdwijnen ze dus binnenkort, samen met corona.
