Toekomst van cultuur in Vlaanderen: Minister Gennez stelt Horizon 2035 voor
zondag 29 juni 2025
Op maandag 16 juni stelde minister van Cultuur Caroline Gennez Horizon 2035 voor, een ambitieuze denkoefening over de toekomst van het Vlaamse Cultuurbeleid. De bedoeling is om samen met de sector na te denken over hoe dat beleid er in 2035 zou kunnen uitzien. In het decor van Museum M in Leuven gaf minister Gennez meer uitleg. Ze ziet Horizon 2035 als “een collectieve denkruimte, een kompas voor cocreatie, een structureel nadenken en het ontwikkelen van een ambitieuze visie”.
Vier uitdagingen voor een toekomstgericht cultuurbeleid
Samen met de Vlaamse Regering formuleerde ze vier grote maatschappelijke uitdagingen, die we als volgt kunnen samenvatten:
- De transformatieve kracht van cultuur
Cultuur heeft niet alleen de kracht om betekenis te geven aan de wereld rondom ons, maar boort ook maatschappelijke verandering aan. Hoe versterken we de verbinding met andere maatschappelijke domeinen zoals welzijn en onderwijs? - Culturele democratie en inclusie
Cultuur is er voor iedereen, maar drempels om het te beleven én te maken blijven bestaan voor bepaalde groepen. Hoe nemen we die drempels duurzaam weg? Hoe maken we cultuur betaalbaar, bereikbaar en betekenisvol voor iedereen? - Ruimte delen/ruimte geven
Vandaag is het cultuurlandschap erg competitief door beperkte subsidiebudgetten. Dat belemmert kleinere initiatieven en beginnende artiesten. Is er een model mogelijk waarin middelen, infrastructuur, ruimtes en kennis meer gedeeld worden? - Europese proeftuin
De Vlaamse cultuur staat niet op zichzelf. Hoe zorgen we voor meer internationale samenwerking en bouwen we mee aan een Europees cultuurbeleid dat inzet op gedeelde waarden als vrede, vrijheid, democratie en respect voor mensenrechten?
Vertrouwde uitdagingen voor onze sectoren
Het zijn stuk voor stuk maatschappelijke uitdagingen die de amateurkunsten- en sociaal-culturele sector niet vreemd zijn. Recent (op 12 juni) benoemden 32 organisaties uit onze sectoren hoe zij de brug slaan tussen cultuur en welzijn. Of zoals enkele organisaties het op het einde samenvatten:“Het gaat niet alleen om projecten. Onze sectoren en welzijn raken elkaar in de kern: samen zijn, in dialoog gaan, verbinden, veerkracht opbouwen, kwetsbaarheid tonen en eenzaamheid doorbreken. Die sociale en culturele dimensie zit in het fundament van wat we doen.”Daarnaast formuleerden ze aanbevelingen om die verbinding verder te versterken.
Ook de relatie tussen onderwijs en onze sectoren staat al langer hoog op de agenda. De amateurkunstenkoepels maakten er de afgelopen periode een prioriteit van. Getuige de samenwerkingsinitiatieven met het Deeltijds Kunstonderwijs, maar zeker ook het platform “lokaal talent doet me wat” met onder meer een overzicht van tastbare, inspirerende samenwerkingsinitiatieven overal in Vlaanderen.
Ook de relatie tussen onderwijs en onze sectoren staat al langer hoog op de agenda. De amateurkunstenkoepels maakten er de afgelopen periode een prioriteit van. Getuige de samenwerkingsinitiatieven met het Deeltijds Kunstonderwijs, maar zeker ook het platform “lokaal talent doet me wat” met onder meer een overzicht van tastbare, inspirerende samenwerkingsinitiatieven overal in Vlaanderen.
foto: Vlaams Parlement
In 2024 creëerden we samen met beide sectoren ruimte om elkaar te versterken in de gemeenschappelijke uitdaging rond inclusie en diversiteit. Maar liefst 120 medewerkers wisselden ervaringen uit, leerden van elkaar en werden geïnspireerd door 22 experten uit onze eigen sectoren op onze sectorbijeenkomst.
En ook de roep naar samenwerking en solidariteit tussen sectoren en organisaties onderling klinkt luid. Ons gedeeld document, waarin vragen en aanbod van onze lidorganisaties breed werden gedeeld, getuigt daarvan. De Vlaamse Regering mikt dus meer dan juist. Onze sectoren staan klaar om mee na te denken, de vraagstelling te verfijnen, antwoorden aan te reiken, uit te dagen en te inspireren.
Hoe de minister dit wil aanpakken
Binnen Horizon 2035 richt de minister een ‘Toekomstcommissie’ op, met professionals, vertegenwoordigers en experts uit de sector. Deze Toekomstcommissie bestaat uit 7 vaste leden en wordt aangevuld met leden die zijn geselecteerd op basis van hun expertise in een specifiek domein. Zij zullen wisselend aansluiten bij de debatten over de vier thema’s. De samenstelling is terug te vinden op pagina 11 van dit document.
Bezorgdheden en debat in het parlement
De aankondiging van minister Gennez gaf op 18 juni aanleiding tot debat in de plenaire vergadering van het Vlaams parlement waar ook de betrokkenheid van onze sectoren aan bod kwam. Zo vroeg Manu Diericx (N-VA) zich af hoe Horizon 2035 zich verhoudt met de afspraken in het regeerakkoord en de projecten die de regering samen al beslist hebben. Hij was daarnaast ook bezorgd over de betrokkenheid van de brede cultuursector en vroeg aan de minister hoe ervoor gezorgd zal worden dat de hele cultuursector hierin gehoord wordt en aan bod komt. Hij dacht daarin specifiek aan de amateurkunsten.Ook Bram Jaques (Groen) en Katrien Partyka (cd&v) stonden hem bij: "Als we dat willen doen, vinden wij dat daar schakels in ontbreken. Daar moeten we eerlijk in zijn. Het sociaal-culturele werk is niet vertegenwoordigd, de amateurkunsten, het academische veld, erfgoed. Dat is jammer. En dat hypothekeert, denken wij, voor een stuk de uitkomst en het draagvlak van zo’n oefening, die toch wel een heel brede ambitie heeft." (Katrien Partyka)Bram Jaques vroeg zich daarnaast af hoe de minister ervoor zorgt dat het niet alleen bij mooie woorden en intenties blijft. Want de sector heeft volgens hem een beleid nodig dat zuurstof geeft. Katia Segers (Vooruit) benadrukte dat het de allereerste keer is dat er samen met de sector zo’n langetermijnvisie wordt uitgerold en dat ze “ervan overtuigd is dat ook amateurkunsten en sociaal-cultureel werk op de radar staan van die denktank”.
Een uitgestoken hand richting 2035
Minister Gennez benadrukte dat de uitdaging van participatie, van gedeeld ruimtegebruik, van het beschermen van artistieke vrijheid en van het creëren van veilige werkomgevingen gezamenlijk zullen worden aangegaan. Eerst wordt er, op basis van wetenschappelijke kennis via het Kenniscentrum Cultuuronderzoek, een actuele foto van de sector gemaakt. Vervolgens wordt er in de Toekomstcommissie gewerkt rond vier grote lijnen om tegen juni 2026 te landen met enkele teksten. Dan volgt bespreking met onder meer SARC, de koepels, de bovenbouw en actoren uit alle culturele sectoren. Hoe dit verder in zijn werk zal gaan, is vooralsnog niet duidelijk. De minister verzekerde dat het huidige regeerakkoord verder wordt uitgevoerd, zoals blijkt uit recente beslissingen rond projectsubsidies en de evaluatie van het decreet sociaal-cultureel volwassenenwerk. Ze benadrukte dat 136 mensen uit diverse sectoren aanwezig waren op de lancering van Horizon 2035, en dat de commissie breed en representatief is samengesteld. Minister Gennez: "Dit is dus een uitgestoken hand van deze Vlaamse Regering aan het Vlaamse culturele veld in al zijn diversiteit, in al zijn expertise, om na te denken over hoe we onze Vlaamse cultuur futureproof maken tegen 2035, hier bij ons, maar ook internationaal, Europees."Een hand die we maar al te graag samen met onze sectoren aanvaarden. Wordt vervolgd...
