WASCABI: wat een engagement!
donderdag 4 september 2025
Pogen uitleggen aan je tante wat sociaal-cultureel werk is en waarom het zo belangrijk is, zal na deze Wascabi nooit nog hetzelfde zijn. Wie tot op het eind aanwezig was, weet waarom. We blikken graag even terug op deze namiddag waar 170 geëngageerde geesten in democratische arena's in gesprek gingen met parlementsleden en waar een sterk panel herkenbare pijnpunten van de sectoren vertolkte.
Veel volk in de arena!
foto: Sophie Nuytten
Opvallend veel mensen maakten hun entree op de rode loper en onder de Wascabi-rondboog. Het was dan ook een goedgevulde aula die zich liet onderdompelen in de sfeer van een Griekse arena en kennismaakte met het thema van de dag. Het Kontrarie Solidariteitskoor zong "Tegen onverschilligheid" en "Mensen gevraagd", een orakel donderde over maatschappelijk engagement en hoe dit vandaag de dag onder druk lijkt te staan en intussen ontvouwde zich een heuse arena, met veel zuilen, rondbogen én mensen. De toon was gezet. Op Wascabi zouden we het hebben over maatschappelijk engagement. Politici deden voorstellen over hoe ze dit kunnen stimuleren en de aanwezigen konden daarover in gesprek gaan. Vlaams minister van Cultuur Caroline Gennez (Vooruit) kon er helaas niet bij zijn. In een videoboodschap onderstreepte ze het belang dat ze hecht aan engagement en aan sociaal-culturele en amateurkunstenorganisaties.
Arena's met ideeën, meningen en goede voorbeelden
De parlementsleden mochten zich samen met een schare deelnemers één uur lang terugtrekken in een kleinere arena. Om uit te leggen en concreet te maken hoe ze engagement willen stimuleren, veelal specifiek in of vanuit sociaal-culturele en amateurkunstenorganisaties. En om te luisteren naar de feedback van de aanwezigen. Wat vonden ze ervan? Waren er aandachtspunten, goeie of slechte ervaringen en verbeterpunten? Tal van thema's passeerden de revue: regeldruk verminderen; verenigingsinfrastructuur aanpakken; engagement laagdrempeliger en buurtgerichter maken; een ethisch charter voor sociaal-culturele organisaties; talentontwikkeling en internationalisering in de amateurkunstensector; het recht op levenslang leren; het invoeren van een vak burgerschap en interlevensbeschouwelijke dialoog; meer ruimte om samenwerkingen aan te gaan met onderwijs; een kortere werkweek; plekken inrichten waar deliberatieve democratie kan gebeuren; wegwerken van drempels voor vrijwilligers; een actieplan rond commons en collectieve burgeracties; het uitbouwen van een eco-sociaal veld ... bijzonder véél om over te praten. Voorstellen werden genuanceerd, van tafel geveegd of verrijkt. Benieuwd of en welke voorstellen we zien terugkeren in parlementaire besprekingen.Veel dank aan Manu Diericx, Gijs Degrande, Lotte Stoops, Stephanie D'Hose, Hannelore Goeman, Katrien Partyka en Ilona Vandenberghe voor hun insteken en bereidheid om hierover in gesprek te gaan. We zetten deze dialoog graag verder.
foto: Sophie Nuytten
Wat ligt er op de lever van sociaal-culturele en amateurkunstenorganisaties?
Tijdens een panelgesprek werden de huidige pijnpunten in de sectoren kort en helder naar voor gebracht. Bij de amateurkunstenkoepels - die in december hun nieuwe beleidsplannen moeten indienen - is de "6e kernopdracht" (een nieuwigheid in het nieuwe amateurkunstendecreet) zonder bijkomende middelen een bron van bezorgdheid. Men voelt ook soms spanning tussen de eigen visie als organisatie, de decretale opdrachten, de aanbevelingen in een evaluatierapport én beleidsprioriteiten van een minister. Dat zet druk op het DNA van een organisatie, en niet altijd op een goeie manier. Het nieuwe decreet beklemtoont groei en ontwikkeling op vele fronten, bv ook op zakelijk vlak. Daarvoor doen amateurkunstenkoepels al veel inspanningen, maar vroeg of laat staat of valt een verdere professionalisering met extra middelen. Samenwerking tussen de driehoek Cultuur-Onderwijs-Welzijn ligt voor veel organisaties voor de hand en dat wordt door ministers ook bepleit. Alleen zitten de verantwoordelijke ministers hierover niet steeds op één lijn, denk bv. aan de afschaffing van de Dynamoprojecten. Er wordt dan ook veel verwacht van de aangekondigde gezamenlijke strategische visienota door de kabinetten Onderwijs en Cultuur. Voorts werd beklemtoond dat 2028 als Jaar van de Amateurkunsten een ideaal momentum is om het bevolkingsonderzoek te herhalen dat intussen dateert van 2018. Toen bleek dat maar liefst 2 miljoen Vlamingen - 44% van de bevolking - aan amateurkunsten deed.
foto: Sophie Nuytten
Bij sociaal-culturele organisaties is het duidelijk dat een decretale subsidie een echte hefboom vormt voor organisaties. Tegelijk stijgen dan de kosten voor zo'n organisatie en stijgt de financiering niet mee. En dat is intussen 15 jaar het geval, terwijl de inflatie hoog blijft. Dat er daarom een financiële inhaalbeweging moet komen, klonk het unisono. Voorts werd benadrukt dat het decreet verschillende invullingen van de rollen en functies omarmt. Nu lijkt het erop dat organisaties die pakweg de leer- en cultuurfunctie opnemen - vaak de vroegere ‘vormingsorganisaties’ of ‘verenigingen’ - in het algemeen minder goed scoren. Jammer, want dat de sector zo veelzijdig is, is net een grote sterkte ervan. Ook de toenemende planlast en de tijd die naar beleidsplanning en rapportage gaat blijft een heikel punt. Dat is ook het geval voor de gestage afbouw van een sterk gewaardeerd dialoogprincipe. Met véél dank aan Ikrame Kastit (Vorming en Actie), Jeroen Keymeulen (Koor & Stem), Greet Poelmans (Avansa Limburg), Kim Swyngedouw (Enchanté vzw), Luk Tas (Kunstwerkt) en de vakkundige moderatie door Raf Njotea.
Tot slot: jullie zijn belangrijker dan ooit tevoren!
In een bevlogen en bij momenten emotionele slotspeech* stond Herman Lauwers, voorzitter van De Federatie, stil bij het belang van sociaal-cultureel werk en amateurkunsten. En hoe je dit dan uitlegt aan politici. Of beter nog, aan je tante. Kort samengevat: De liberale rechtsstaat en parlementaire democratie zijn in een belabberde staat. In de wereld en bij ons. Mensen - zeker jongeren - rekenen niet langer op de overheid voor hun toekomst. Het wordt ieder voor zich of er is een zucht naar een sterke leider. Het gros van onze politici kan niet anders dan machteloos toekijken. Dat doen sociaal-culturele en amateurkunstenorganisaties niet. We brengen mensen samen, geven hen netwerk en versterken hen. We doen mensen geloven in verandering, in een samenleving die maakbaar is. We zijn heel goed in mensen emanciperen en talenten van mensen ontwikkelen. Net daarom hebben politici ons nodig. Want moedige en daadkrachtige politieke beslissingen komen er pas als er voldoende burgers veerkracht hebben om niet bij de pakken te blijven zitten. En die veerkracht komt er niet vanzelf. Als 'funderingswerkers en lassers van de samenleving' zorgen sociaal-culturele en amateurkunstenorganisaties voor een kleilaag. Om die stabiele fundering van onze democratische rechtsstaat te garanderen hebben politici ons nodig. Het is voor hén en voor ons soms vechten tegen de bierkaai. Maar “het is niet nodig te hopen, om te ondernemen, noch te slagen om te volharden"*De tekst van de toespraak is verkrijgbaar op aanvraag.Bedankt aan iedereen die er bij was en tot volgend jaar!
foto: Sophie Nuytten
