header handjes

Hoorzitting over amateurkunstenonderzoek in Commissie Cultuur

vrijdag 27 november 2020

Dossier: Decreet Amateurkunsten
Dossier: Talentontwikkeling in de amateurkunstensector

Op donderdag 26 november presenteerden De Federatie en OP/TIL het bevolkingsonderzoek naar amateurkunsten in de Commissie Cultuur van het Vlaams Parlement. Hoewel de commissieleden er al een lange bespreking van de cultuurbegroting hadden opzitten, was de interesse in de resultaten en hun impact op het beleid groot. Parlementsleden Stephanie D’Hose (Open Vld), Katia Segers (sp.a), Marius Meremans (N-VA), Orry Van de Wauwer (CD&V) en Cathy Coudyser (N-VA) schotelden de vragen voor. We leerden alvast dat Marius Meremans zijn garage graag ter beschikking stelt als repetitieruimte en dat er in Orry Van de Wauwer een muzikant verscholen zit. Maar welke thema's genoten verder de aandacht?

Het doet hen wat

De onderzoeksresultaten werden gebundeld in DIT DOET ME WAT – Amateurkunsten in Vlaanderen, integraal te downloaden op amateurkunsten.be . Stephanie D’Hose (Open Vld) had de publicatie reeds doorgenomen. Ze is verrast door het grote aantal beoefenaars in Vlaanderen en vraagt hoe we de cijfers in de toekomst zien evolueren. 44% van de Vlamingen doet aan amateurkunsten, een cijfer dat op elf jaar tijd met maar liefst 7% is gestegen. Het zijn vooral de jongere leeftijdsgroepen (18-34 jaar) en de 65-plussers die vaker aan amateurkunsten doen. Bovendien beginnen beoefenaars er steeds vroeger aan (tussen 6 en 18 jaar). De onderzoekers durven daarom concluderen dat de stijging zich in de toekomst wellicht nog zal doorzetten.

Jong geleerd is oud gedaan

Katia Seghers (sp.a) beaamt de positieve tendens, maar vestigt de aandacht op de sociaal-economische kloof die de onderzoekers opmerken. Hoewel lager opgeleiden vaker dan vroeger aan amateurkunsten doen, is dat niet zo voor wie het financieel moeilijk heeft. De landelijke organisaties hebben de voorbije jaren talrijke projecten georganiseerd voor kwetsbare doelgroepen. Nu moeten er middelen voorzien worden om deze ervaringen te verduurzamen. Daarnaast moet de drempel voor het deeltijds kunstonderwijs zo laag mogelijk blijven, om de doorstroom naar de amateurkunsten te verzekeren. Orry Van de Wauwer (CD&V), Katia Segers (sp.a) en Marius Meremans (N-VA) benadrukken dat het financiële aspect immers niet de enige drempel is. Onbekend is onbemind. De cijfers beamen dit. Wie ouders heeft die aan amateurkunsten doen, maakt meer kans om later ook zelf beoefenaar te zijn.
Katia Segers 8Baf9

Katia Segers (sp.a): "Jong geleerd is oud gedaan, ook voor amateurkunsten. Cultuur binnenbrengen in het onderwijs is en blijft daarom noodzakelijk."

Vernieuwing van het amateurkunstendecreet

Wat betekenen de resultaten voor het toekomstig amateurkunstenbeleid en de update van het decreet, dat vragen Marius Meremans (N-VA) en Stephanie D’Hose (Open Vld). Welke prioriteiten staan bovenaan de wishlist?
Stephanie Dhose Web Low 09

Stephanie D'Hose: "Het onderzoek toont aan dat het decreet toe is aan vernieuwing."

Het onderzoek toont aan dat het amateurkunstenveld op elf jaar tijd enorm is geëvolueerd en gegroeid, zonder dat de financiële middelen gevolgd zijn. Amateurkunsten brengen mensen samen van alle leeftijden en over allerlei grenzen heen. De beoefenaars zijn geëngageerd en ze zijn met meer dan 2 miljoen. Het draagvlak voor amateurkunsten is groot. Ook de rol van de landelijke amateurkunstenorganisaties werd steeds belangrijker, zeker sinds het wegvallen van de cultuurbevoegdheden van de provincies en het stopzetten van het Forum voor Amateurkunsten.
Daarnaast toont het onderzoek dat amateurkunstenaars gemiddeld 11% vaker deelnemen aan culturele activiteiten. Amateurkunsten blijken een belangrijke motor voor meer en bredere cultuurparticipatie. Het is tijd om de centrale plaats van amateurkunsten in het cultuurlandschap te honoreren met erkenning en met voldoende middelen.

Talentontwikkeling aan zet

Vanaf 2021 vloeien de middelen die ingezet worden voor de World Choir Games terug naar de amateurkunstensector. Stephanie D'Hose (Open Vld) vraagt ons waarvoor die prioritair moeten worden ingezet.
Van meet af aan werden deze middelen bestemd voor talentontwikkeling. De onderzoeksresultaten tonen aan dat persoonlijke ontwikkeling een belangrijke motivator is en blijft om aan amateurkunsten te doen, ongeacht het niveau van de beoefenaar. Talentontwikkeling gebeurt zowel in het lokale jeugdhuis of het cultuurcentrum, in projecten van cultuureducatieve organisaties als op het professionele podium. De landelijke amateurkunstenorganisatie verbindt deze actoren en heeft de expertise in huis om de noden van de beoefenaars op maat te beantwoorden. Alleen als de amateurkunstenorganisaties een centrale plaats krijgen in de talentontwikkelingstrajecten, kan lokaal talent optimaal ondersteund worden en doorgroeien naar bovenlokaal en landelijk niveau.

Ook een (boven)lokale zaak

Wat kunnen lokale besturen leren van het amateurkunstenonderzoek? En welke rol kunnen de bovenlokale Intergemeentelijke Samenwerkingsverbanden (IGS’en) spelen in het amateurkunstenveld? Katia Segers (sp.a), Stephanie D’Hose (Open Vld) en Marius Meremans (N-VA) polsen naar onze bevindingen.
De beoefenaar heeft vooral nood aan meer creatieve cursussen en vormingen en contact met andere beoefenaars. Bovendien verwacht 15% van de amateurkunstenaars meer ondersteuning van de eigen stad of gemeente. In de bevraging bij de achterban van de landelijke amateurkunstenorganisaties, loopt dit zelfs op tot ongeveer 50%. In de grootsteden zoals Antwerpen en Gent vertaalt zich dit in meer of betere toegang tot geschikte infrastructuur, zoals repetitieruimtes en ateliers.
Marius Meremans

Marius Meremans (N-VA): "Niet alleen in de grootsteden is er nog werk aan de winkel wat betreft infrastructuur. Ook in de centrumsteden is er grote vraag naar bijvoorbeeld repetitieruimte."

Een doordacht lokaal amateurkunstenbeleid begint met inzicht in de lokale situatie, waarbij de noden en verwachtingen van lokale groepen en kunstenaars in kaart worden gebracht. Daarbij kunnen Intergemeentelijke Samenwerkingsverbanden (IGS’en) helpen om krachten te bundelen over verschillende gemeenten heen. De IGS’en zijn nog maar net van start gegaan, maar de landelijke amateurkunstenorganisaties kijken uit naar een goede samenwerking. We reiken alvast enkele handvaten aan voor (boven)lokale besturen om amateurkunsten te ondersteunen.

Bruggen met DKO en professionele kunsten

Kunnen we concrete voorbeelden geven van de bruggen die amateurkunsten slaan naar de professionele kunsten, vraagt Katia Segers (sp.a). De scheidingslijn tussen amateurkunsten en professionele kunsten is vaak niet strikt te trekken. Professionele dirigenten, choreografen en docenten gaan aan de slag in het verenigingsleven, en bovendien vinden er veel projecten plaats waarbij amateurs en professionelen samenwerken.
20191026 Challenge Orry Van De Wauwer Web Low 3

Orry Van de Wauwer (CD&V): "De doorstroom van het deeltijds kunstonderwijs naar amateurkunsten is belangrijk."

Orry Van de Wauwer (CD&V) en Marius Meremans (N-VA) vragen zich dan weer af hoeveel DKO-leerlingen doorstromen naar het verenigingsleven. Sinds het nieuwe DKO-decreet van 2018 kan een leerling aan een academie een deel van de opleiding afleggen in een lokale vereniging: de fanfare of harmonie, het koor of het theatergezelschap. Maar ook buiten deze zogenaamde "alternatieve leercontext" vinden er verschillende samenwerkingsprojecten plaats. Uit het onderzoek blijkt dat 27% van de amateurkunstenaars ooit DKO heeft gevolgd. Er is dus nog steeds een groot percentage dat na de opleiding aan de academie niet doorstroomt naar een amateurkunstenvereniging. Daar liggen ongetwijfeld nog kansen voor de toekomst.

Legacy van de World Choir Games

Tot slot vraagt Cathy Coudyser (N-VA) naar de verankering van de World Choir Games in de amateurkunstensector. Jammer genoeg werd ook dit event uitgesteld naar 2021. Wellicht zal het grootste koorevent ter wereld – dat volgend jaar neerstrijkt in Vlaanderen en georganiseerd wordt door Koor&Stem onder de vleugels van Event Flanders – ook in een beperkte setting moeten doorgaan. Het is belangrijk dat zowel nationale als internationale spots op het Vlaamse amateurkunstenveld worden gezet. We moeten ervoor zorgen dat de brede amateurkunstensector daarbij onder de aandacht wordt gebracht en de nodige erkenning krijgt.
Cathy Coudyser

Cathy Coudyser (N-VA): "De verwachtingen van de World Choir Games zijn groot. We moeten de effecten nadien kunnen verankeren in Vlaanderen."

In de commissievergadering kwamen ook andere thema's aan bod: zoals de impact van de coronamaatregelen op de lokale groepen, de samenwerking met andere sectoren en de voornaamste financiële drempels. Herbekijk de commissievergadering of lees het verslag online.

Ook Klara besteedt aandacht aan het amateurkunstenonderzoek. Op 30/11 ging het in Pompidou over het draagvlak voor cultuur in Vlaanderen. Ook wij kregen een belletje! Herbeluister de uitzending hier.

Terug naar overzicht
Barbara Delft Neem contact op met Barbara

Dit is ook interessant

Gift geld

Ingrijpende verandering voor organisaties die giften krijgen met belastingaftrek
Foto elke ramen

2,6 miljoen voor bovenlokale cultuurprojecten en nieuw decreet intussen afgekondigd
Knipsel Helden democratie

Helden van de Democratie? Ze zijn met veel