Trends in het bovenlokaal cultuurwerk. Wat neemt Jambon mee, richting optimalisatie?
vrijdag 2 september 2022
Het decreet Bovenlokale cultuurwerking heeft goede bedoelingen maar ook haar mankementen. Optimalisatie is op komst. Minister Jambon werkt achter de schermen aan beslissingen. In afwachting brengt De Federatie de evoluties van deze projectlijn nog eens in kaart.
Minister Jambon wil de ‘bovenlokale ruimte’, het beleidsniveau tussen het Vlaamse en lokale in, verder uittekenen en inkleuren. Dat gaf hij te kennen in zijn Beleids- en Begrotingstoelichting (BBT) begin dit jaar. Vanuit dit voornemen wordt het decreet Bovenlokale cultuurwerking dit najaar eindelijk geëvalueerd. In januari 2021 maakte De Federatie al een analyse van deze -toen nog nieuwe - beleidslijn. Tijd voor een update van de trends. Onze impressies krijg je er ineens bij.
Beschikbaar krediet, aantal toezeggingen
In het begin (2020) was 7,5 miljoen euro voor bovenlokale cultuurprojecten voorzien. Na besparingen ging daar 6% van af. In 2021 en 2022 spreken we opnieuw van een beschikbaar budget van circa 7 miljoen maar elk jaar bleef er geld over in de pot. Dit gegeven zal allicht ook deel uitmaken van de evaluatie.
De bovenlokale projectlijn kwam tot stand onder minister Gatz. Mevrouw Lydia Peeters beoordeelde de dossiers de eerste keer. Minister Jambon gaf z’n goedkeuring vanaf ronde 2 tot nu. Resultaat? Ronde 1 en 2 moeten we zien als een overgangsperiode. Veel aanvragen waren toen nog niet op hun plaats. Tegelijk illustreert het groot aantal indieners de hoop op een Vlaams financieel vangnet na het verdwijnen van de provincies. Nadien varieerde het percentage goedgekeurde dossier tussen de 30 à 40%. Opvallend is wel het dalend aantal gelukzoekers. Met een dieptepunt van 52 dossiers in ronde 6. Corana is een mogelijk verklarende factor. Of is er meer aan de hand?
Duur van de projecten
Korte projecten van max. 1 jaar blijven over de jaren heen het meest populair. Gevolgd door 2-jarige projecten. Enkel in ronde 5 en 6 winnen 3-jarige aanvragen het van de middellange. Dit plaatst vraagtekens bij de ambitie om met bovenlokale projecten duurzame effecten te behalen.
Toegekende bedragen per project
Over de rondes heen situeert het gros van de goedgekeurde projecten zich tussen de 7.000 en 100.000 euro gespreid over 1, 2 of 3 jaar. Uitschieters naar boven toe (+200.000 euro) blijven beperkt. Nog uitzonderlijker zijn het aantal goedgekeurde dossiers die onder de lat van 7.000 euro blijven. Laten vrijwilligersorganisaties hier kansen liggen? Of passen de formaliteiten gewoonweg niet bij hun werking?
Geografische spreiding
Welke provincies scoren goed? Waar kan het beter? Over de jaren heen claimen West-Vlaamse aanvragers een kwart van de projectpot. Oost-Vlaanderen en Antwerpen komen op een gedeelde 2de
plaats, gevolgd door Limburg en Vlaams-Brabant. Let wel. Dit is een optelsom voor 6 rondes. Per ronde zijn er uitschieters naar onder toe. Blijvende aandacht voor infodeling is cruciaal. Want onbekend is onbemind. Leemtes detecteren en ondervangen is een werk van lange adem.
Aandeel sociaal-cultureel volwassenenwerk en amateurkunsten
Onze sectoren winnen terrein. Zo blijkt oa uit schriftelijke vragen in de Commissie Cultuur. Waar in de eerste rondes slechts 10% en 15% van de goedgekeurde dossiers uit de amateurkunsten- of sociaal culturele hoek kwam, steeg dit percentage de laatste keer naar respectievelijk 43% en 38%. In absolute cijfers klinkt het echter minder rooskleurig: 9 voor amateurkunsten, 5 voor sociaal-cultureel werk… Bovendien horen we in het veld dat velen ontmoedigd raken. De slaagkansen t.o.v. de dossierlast staat niet in verhouding, klinkt het.
Onze suggesties
Onze voornaamste aanbevelingen blijven hiermee overeind. Hou de gelijkmatige spreiding over sectoren meer in de gaten. Investeer in de basis en de groei van niet-professionele, beloftevolle werkingen. Maakt Jambon binnenkort gedurfde keuzes of blijft het bij wat gerommel in de marge? We hopen dat eerste, want de overheid kan een krachtige motor zijn voor (boven)lokaal bewegings- en verenigingswerk, zo hoorden we bij de organistoren van State of the Region. Een bloemlezing.
- Hoe groter het kader hoe meer de moed in de schoenen zakt. Vrijwilligerskernen en burgerinitiatieven willen focussen op hun eigen ambities en niet op dossiers schrijven vol managementstaal. (Wim Erkelbout, Avansa Oost-Brabant)
- Heel wat kleinere initiatieven zijn nog steeds op zoek naar structurele subsidiëring. Onder meer in Limburg wordt de provinciale steun hard gemist. Een nieuw decreet met bovenlokale invalshoek is ok, maar het sociaal-cultureel werk of amateurkunsten moeten zich daar wel in kunnen herkennen. (Hugo Keunen, Avansa Limburg)
- Verkennen voor je kan samenwerken vergt veel tijd en research. Daarom alleen al, is een hogere slaagkans voor bovenlokale projectaanvragen wenselijk. (Marjan Blokland, Kwadraet)
- De bovenlokale dossiers bedienen voornamelijk een witte middenklasse. Etnisch-culturele organisaties met een potentieel regionale uitstraling missen een ‘hertaling’. Dat dergelijke groepen door vakjargon niet in aanmerking komen, leidt tot grote frustraties. (Steve Maes, Avansa regio Gent)
- Is het een idee om gefaseerd te werken? Door een fase in te bouwen voor het indienen van het dossier: persoonlijk contact tussen initiatiefnemer en OP/TIL om een idee te toetsen, voor feedback en advies. Dat is veel tastbaarder, dichterbij en op maat. (Sonja Focketyn, Avansa Vlaamse Ardennen- en Dender)
We kijken uit naar de ingrepen van de Minister dit najaar.
