UBO, gevaarlijke variant van regeldrift
donderdag 9 december 2021
Dossier: Zakelijk en financieel
Eind november kregen een heel aantal bestuurders van sociaal-culturele organisaties, amateurkunstenorganisaties, jeugdhuizen en sportclubs een boete van 500euro in de bus omdat ze niet in orde waren met het 'UBO-register'. Het middenveldnetwerk 'de Verenigde Verenigingen' bond de kat de bel aan met onderstaand opiniestuk. De Standaard pikte het nieuws op, inclusief een reactie van de FOD Financiën.
De Standaard schreef er op 9 december dit artikel over, waarin ook de FOD Financiën reageert. (integrale tekst van dit artikel kan je helemaal onderaan dit artikel lezen)
Hieronder leest u integraal het opiniestuk van de Verenigde Verenigingen, dat als basis diende voor artikels in de media.
UBO, gevaarlijke variant van regeldrift
Vorige week kregen een heel aantal bestuurders van jeugdhuizen, sportclubs en van vzw’s in de sociaal-culturele en amateurkunstensector een boete van 500 euro in de bus. Ze hadden zich ‘crimineel gedragen’ volgens de inspectie van financiën. Hun misdrijf? Ze bevestigden of vulden niet tijdig het “UBO-register” in, een compleet overbodig administratief akkefietje. Verenigingssectoren vrezen dat dit nog maar het begin is en trekken aan de alarmbel. Het kan toch -in deze tijden - niet de bedoeling zijn om maatschappelijk engagement te bestraffen?
Het UBO-register ziet het daglicht eind 2017. Tegen uiterlijk eind 2019 moesten alle rechtspersonen een eerste keer hun ‘uiteindelijk begunstigden’ (Ultimate Beneficial Owner, UBO) registreren. De maatregel is bedoeld om te voorkomen dat malafide natuurlijke personen voor het witwassen van geld of het financieren van terrorisme zich verschuilen achter een onderneming, stichting of andere juridische entiteit. Die ‘uiteindelijk begunstigden’ zijn alle natuurlijke personen waarmee een zakelijke relatie wordt aangegaan of die de uiteindelijke eigenaar of bezitter zijn. Dat niemand een vzw ‘bezit’ of het vermogen ervan krijgt, deert de wetgever niet. Voortaan moeten alle vzw’s – ook de ongeveer 90% pure vrijwilligersorganisaties – jaarlijks hun ‘uiteindelijk begunstigden’ opgeven.
Only once?
In het UBO-register moeten vzw’s jaarlijks documenten uploaden of bevestigen die “aantonen dat de informatie met betrekking tot een uiteindelijke begunstigde adequaat, nauwkeurig en actueel is”. Concreet gaat het bij vzw’s voornamelijk over wie hun bestuurders zijn. Informatie die wordt gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad en opgenomen in de Kruispuntbank van Ondernemingen. Openbaar raadpleegbaar dus.
In tijden dat iedereen de mond vol heeft van digitalisering en administratieve vereenvoudiging wordt het geroemde ‘Only once’-principe (besturen mogen onderdanen niet langer om informatie vragen waartoe ze al toegang hebben via authentieke bronnen) hier straal genegeerd en vervangen door een extra scheut kafka. Alle goede bedoelingen en lippendienst ten spijt, wie een vzw bestuurt, moet zich door een gestaag groeiende berg van administratieve procedures wurmen.
De fiscus vergist zich van vijand
Natuurlijk zijn er voor het gros van die procedures goede, terechte, redenen. Het pijnpunt zit veelal in de quasi middeleeuwse manier waarop een vzw veel van die procedures moet volgen. Op papier (!), op formulieren uit de tijd van de eerste computers (!) en met negentiende-eeuws taalgebruik. Het UBO invullen kan dan wel digitaal, maar eenvoudig is het allerminst. Er is het vennootschapsjargon waar een normale mens een punthoofd van krijgt en enkel de wettelijk vertegenwoordiger of een mandataris heeft er toegang toe. Begin er maar eens aan als kleine vzw. Maar bovenal is die hele UBO niet op maat van vzw’s, schiet het zijn doel voorbij en dient het tot niets. Of toch? Want met boetes van 500euro per vzw of per bestuurder, is de staatskas in haar nopjes.
En ook daar wringt de schoen. Een van de pot gerukte maatregel wordt door de fiscus aangewend om een klopjacht te organiseren tegen kleine vzw’s. Zonder enige waarschuwing krijgen ze meteen een boete. Zouden ze mogelijks een makkelijkere prooi zijn dan de actoren die échte fiscale fraude plegen? Zijn zij het slachtoffer van die enkele gigantische ‘vzw’s’ die het spel niet eerlijk spelen?
Tot slot doet corona al bijna twee jaar lang vrijwilligersengagement en verenigingen bloeden. Sowieso mentaal, vaak ook financieel. Het minste wat een lokale vzw met een ‘omzet’ van pakweg 1000euro nu nodig heeft is -zonder waarschuwing- een boete van 500euro omdat ze verdacht worden van gesjoemel omdat ze iets wat ze al registreerden vergaten nóg eens te registreren.
Als rechtsvorm bestaat de vzw dit jaar honderd jaar. De rechtsvorm die mee de ruggengraat vormde van het uiterst fijnmazige verenigings- en vrijwilligersweefsel in België, kraakt onder de administratieve verplichtingen. Het was al geen feestjaar, nu dreigen velen de boeken te moeten sluiten. Om financiële redenen maar ook omwille van dergelijk pestgedrag. Op een moment dat maatschappelijk engagement gestimuleerd moet worden, vreten oubollige en disproportionele procedures en boetes dat engagement op. Dat heeft veel weg van crimineel gedrag.
Hoe brengt je vzw het UBO-register snel in orde? Bekijk deze korte webinar van Scwitch!
Artikel in DS (9/12/2021) - Christof Vanschoubroek
Duizenden verenigingen hebben fikse boete aan hun broek
De bestuurders van 3.400 vzw’s krijgen een boete van 500 euro van de FOD Financiën in de bus, omdat hun vzw administratief niet in orde is. ‘Regeldrift’, zegt de Verenigde Verenigingen. ‘We passen gewoon de wet toe’, reageert de fiscus.
Het misdrijf van de vzw’s? Ze vulden het zogenoemde UBO-register voor hun vereniging niet op tijd in. Dat register werd in 2017 in het leven geroepen, als gevolg van Europese regelgeving. De bedoeling was dat daarin vanaf 2020 alle namen zouden staan van de natuurlijke personen die schuilgaan achter bedrijven, vzw’s en stichtingen. De registratie van die Ultimate Beneficial Owners (UBO) moet het gemakkelijker maken om het witwassen van geld of het financieren van terrorisme aan te pakken. Malafide personen zouden zich op die manier moeilijker achter een ‘structuur’ kunnen verschuilen.
Maar die registratie in het UBO-register loopt niet van een leien dakje, zeker niet bij de vzw’s. Terwijl 99,5 procent van de bedrijven in orde is met de administratieve verplichting, is dat bij de vzw’s veel minder het geval. Daarvan is slechts 56 procent in orde. De fiscus is wel van oordeel dat het grootste deel van die vzw’s niet meer actief is. Die zullen dan ook geschrapt worden. Maar van 3.400 vzw’s die niet in orde waren, is de FOD Financiën zeker dat ze wél nog actief zijn. De administratie is een paar weken geleden dan ook gestart met het versturen van boetes van 500 euro naar alle bekende bestuurders van die vzw’s. Elke bestuurder wordt verantwoordelijk gehouden voor het niet doorgeven van de ‘uiteindelijke begunstigden’ van zijn vzw. Per vzw moet de boete van 500 euro wel slechts één keer betaald worden.
Regeldrift
‘Het gaat om bestuurders bij jeugdhuizen, sportclubs en andere vzw’s in de sociaal-culturele en amateurkunsten’, zegt Lieve Van Den Bossche, van de Verenigde Verenigingen, de spreekbuis van de middenveldorganisaties in Vlaanderen. ‘Corona doet al twee jaar lang het vrijwilligersengagement en de verenigingen bloeden. Het minste wat een vzw met een “omzet” van 1.000 euro nu nodig heeft, is een boete van 500 euro. Een van de pot gerukte maatregel wordt door de fiscus gebruikt om een klopjacht te organiseren tegen kleine vzw’s.’
De Verenigde Verenigingen vindt het bovendien onzinnig dat de fiscus nog eens informatie opvraagt die ook al terug te vinden is in het Belgische Staatsblad en de Kruispuntbank van Ondernemingen en spreekt dan ook van ‘regeldrift’. ‘Het UBO kan wel digitaal ingevuld worden, maar dat is allerminst eenvoudig.’
‘Wij willen benadrukken dat die boete helemaal niet betekent dat die vzw’s verdacht worden van witwassen of het financieren van terrorisme’, zegt de FOD Financiën in een schriftelijke reactie. Maar de dienst wijst er tegelijk op dat het toch vaak om vzw’s gaat die betrokken zijn bij die laakbare feiten.
Twee jaar tijd gehad
De FOD Financiën wijst er ook nog eens op dat de oorspronkelijke deadline voor de vzw’s om zich in orde te stellen 30 september 2019 was, ‘dus nog een heel eind vóór de coronacrisis’. De verenigingen hebben dus twee jaar de tijd gehad. De FOD benadrukt bovendien dat de registratie in het register ‘in veel gevallen niet meer dan een paar minuten tijd vraagt’. En als het toch moeilijk is, staat volgens de administratie van maandag tot vrijdag een team paraat om per mail of telefoon te helpen. ‘Daarnaast kunnen de vzw’s gebruikmaken van vragenlijsten en tutorials die constant bijgewerkt worden.’ De FOD Financiën ziet dan ook geen reden om op zijn stappen terug te komen.
