Administratieve vereenvoudiging: wat zegt het federaal regeerakkoord?
vrijdag 21 februari 2025
Dossier: Zakelijk en financieel
Het nieuwe federale regeerakkoord bevat verschillende - vaak gedetailleerde - maatregelen om administratieve lasten te verlagen. Ook het fiscale en juridische kader voor verenigingen wacht her en der een 'modernisering'. De focus ligt op digitalisering, vereenvoudiging, rechtszekerheid en het tegengaan van misbruik. Tussen de mooie - en zeer terechte - intenties schemert geregeld wantrouwen t.a.v. vzw's door. Sommige passages verdienen verduidelijking. En zullen de politieke intenties deze keer wél sterker blijken dan de hardnekkigheid van de federale administraties? Een overzicht.
Minder administratie?
Dat administratieve lasten er voor verenigingen en (bestuurs)vrijwilligers vaak teveel aan zijn, is een open deur intrappen. Getuige ook de oplijsting van 'koppijndossiers' op www.regulitis.be. De Federale regering lijkt hier oor naar te hebben.
Eenvoudigere neerlegging van jaarrekeningen
Een belangrijke wijziging is de manier waarop vzw’s hun jaarrekening zouden neerleggen. Tot nu toe doen ze dit via de griffie, wat administratieve rompslomp en kosten met zich meebracht. Bovendien doen de griffies daar niks mee, maar elke vzw moet het wel indienen. Voortaan zouden alle vzw's hun jaarrekening moeten neerleggen bij de balanscentrale van de Nationale Bank van België (NBB). De huidige neerleggingskost zou voor kleine vzw’s en vennootschappen verdwijnen, wat dus ook een (kleine) besparing betekent voor vzw's.
UBO-register wordt aangepast
Een ander struikelblok is het UBO-register, waarin vzw’s verplicht zijn om hun 'uiteindelijke begunstigden' te registreren. Dit systeem werd ingevoerd om fraude en witwaspraktijken tegen te gaan, maar bracht ook een aanzienlijke administratieve last en extra kosten met zich mee. Terwijl het in feite compleet overbodig is. Want vzw’s hebben een maatschappelijk belang en doen – per wettelijke definitie – niet aan winstuitkering. Ze hebben dus geen ‘uiteindelijk begunstigden’. In de praktijk zijn de UBO's van een vzw gewoon de bestuurders. En die vindt men al in het Belgisch Staatsblad of in de Kruispuntbank Ondernemingen (KBO). De regering wil hier een oplossing voor bieden door te zorgen dat gegevens die al bekend zijn bij andere instanties, zoals bv. de Kruispuntbank van Ondernemingen, automatisch doorstromen naar het UBO-register. Dit zou dubbele administratie vermijden.
Gezocht: regels om te schrappen!
Het staat er echt! "We starten een traject op met alle belanghebbenden om op zoek te gaan naar welke regels vereenvoudigd of geschrapt kunnen worden. Dit traject moet uiterlijk eind 2025 resulteren in concrete gebruiksvriendelijke (burgers en bedrijven) vereenvoudigingsvoorstellen zonder het algemeen belang te schenden. Ook voor verenigingen zetten we in op administratieve vereenvoudiging. Enerzijds door het verderzetten van een digitaliseringstraject wat onder meer de digitale neerlegging van statutenwijzigingen, maar ook van jaarrekeningen inhoudt. Anderzijds door de betrokken overheidsdiensten zoals griffies aan te zetten om samen gemeenschappelijke richtlijnen uit te werken zodat de procedures overal hetzelfde zijn."De Federatie is samen met de partners van www.regulitis.be kandidaat om deel te nemen aan dit traject. Dat het de regering menens is, bewijst dat men van elk regeringslid verwacht dat ze tegen 30 juni 2025 aan de ministerraad voorleggen "welke administratieve verplichtingen voor ondernemers (zelfstandigen, KMO’s, en grote ondernemingen) vereenvoudigd of geschrapt kunnen worden". Verenigingen staan hier niet expliciet vernoemd, maar gezien vzw's de jure ondernemingen zijn, gaan we ervan uit dat ook vzw's hierdoor gevat worden. Men wil ook preventief werken door bij nieuwe wet- en regelgeving expliciet aandacht te hebben voor de impact ervan op KMO's en de non-profit sector. Daartoe zal men de bestaande reguleringsimpactanalyses (RIA) hervormen. Dat er zwart op wit staat dat men griffies zal aanzetten om gemeenschappelijke richtlijnen uit te werken zodat procedures overal hetzelfde zijn, juichen we alvast toe. Vzw's zouden dan dus minder geconfronteerd worden met uiteenlopende interpretaties per rechtbank of administratie.
Hervorming van het Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen (WVV)
Een moeilijk te interpreteren citaat is dat "Het huidige Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen (WVV) moet worden geëvalueerd, in overleg met de sector, met bijzondere aandacht voor vzw’s." We kijken uit naar dat overleg met de sector, om alvast te weten te komen wat er achter deze bepaling schuilt.
Fiscale hervormingen voor vzw's
Toen het Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen (WVV) enkele jaren geleden vorm kreeg, bleef de fiscaliteit achter. Nu wil men dit in lijn brengen met elkaar. Een heldere intentie die moet zorgen voor meer duidelijkheid en rechtszekerheid, zodat non-profitorganisaties niet langer in een fiscaal grijze zone belanden.Verregaander - en onduidelijker - is de bepaling die stelt dat men de doelmatigheid van het verbod op winstuitkering zal evalueren. Dit zullen we goed in de gaten houden, temeer omdat eraan toegevoegd wordt dat men "de toenemende tendens van het gebruik van vzw’s om onrechtmatig handel te drijven en zichzelf te verrijken zonder belastingen te betalen" wil aanpakken. Met het oog op een gezonde financiële situatie van vzw's zal men voorts "alle verschillende belastingen die drukken op vzw's zoals de patrimoniumtaks, rechtspersonenbelasting ... evalueren".
Verminderde belastingaftrek op giften
Slecht nieuws voor verenigingen die een deel van hun inkomsten halen uit schenkingen: de belastingaftrek voor giften daalt van 45% naar 30%. Dit zal ongetwijfeld een impact hebben op de bereidheid van burgers om te doneren. We hopen de beoogde wetswijziging hierover tegen te houden, gezien de bijzonder grote gevolgen voor verenigingen en betrokken burgers die niet in verhouding staan tot de beperkte inkomsten die het de overheid zal opleveren. We pakken dit samen aan met de Impactcoalitie.
Een toegankelijkere digitale overheid
Digitalisering blijft een speerpunt. Het doel is om administratieve processen eenvoudiger en sneller te maken, ook voor vzw's. Het wordt stilaan wat voorspelbaar, maar jawel. Na veelvuldig aankondigen zegt nu ook dit regeerakkoord dat het digitale platform Just-on-Web van de FOD Justitie wordt uitgebreid. Verenigingen zullen via dit portaal onderhandse wijzigingsakten en jaarrekeningen elektronisch kunnen neerleggen en raadplegen. Dit moet zorgen voor een snellere verwerking en minder papierwerk. We kijken er reikhalzend naar uit en hopen vooraf betrokken te worden bij de praktische modaliteiten hiervan.Daarnaast verplicht de federale regering het gebruik van de e-Box voor alle administraties. Dit betekent dat verenigingen in de toekomst steeds vaker via deze digitale brievenbus zullen communiceren met de overheid. De regering engageert zich ook om "in samenspraak met de gewesten en gemeenschappen maximale coördinatie te garanderen tussen verschillende beleidsniveaus". Dit biedt uitzicht op een mogelijke koppeling met het Verenigingsloket op Vlaams niveau.
Meer controle op banken
De regering wil extra controles uitvoeren op de-risking door banken. Dit is een praktijk waarbij banken rekeningen afsluiten van bv. vzw’s die ze als risicovol beschouwen. De wetgeving rond de basisbankdienst wordt geëvalueerd en indien nodig bijgestuurd, zodat verenigingen toegang blijven behouden tot basisbankdiensten. Dat lijkt een stap in de goede richting, maar we zullen dit van dichtbij opvolgen zodat er daadwerkelijk iets verandert voor tal van vzw's die plots hun rekening geschrapt zien, vaak zonder enige uitleg.
Overleg? Ja, graag!
The proof of the pudding ... Samen met heel wat andere verenigingssectoren willen we de federale regering bijstaan om enkele van deze ambities daadwerkelijk uit te voeren. Tegelijk zullen we de dagdagelijke worstelingen van sociaal-culturele en amateurkunstenorganisaties met allerlei (overbodige) procedures blijven benoemen en signaleren. We hopen op veel en grondig overleg over de genoemde bepalingen. De eerste jaren van deze legislatuur lijken ons daarbij cruciaal.
