Wat heeft de cultuurbegroting van 2023 in petto voor onze sectoren?
maandag 28 november 2022
Tijdens de Commissie Cultuur van donderdag 24 november beantwoordde cultuurminister Jambon de vragen van de parlementsleden over zijn beleids- en begrotingstoelichting 2023 (BBT). Zo gaf hij iets meer uitleg over de 16,5 miljoen euro aan energiesteun die hij voorziet voor de cultuursector, kreeg hij enkele kritische vragen over de aanpassingen aan het decreet sociaal-cultureel volwassenenwerk en over de heroriëntering van het Participatiedecreet. Wat heeft minister Jambon voor onze sectoren in petto in 2023? En welke centen voorziet hij daarvoor?
Eerst de lof: “mensen die werken voor hun centen”
Nagenoeg alle parlementsleden uiten hun appreciatie voor de extra middelen die voor cultuur voorzien zijn in de begroting van 2023, en dat in tijden van crisis. De begroting voorziet een indexering van de loonkosten voor wie structureel gesubsidieerd is, en 16,5 miljoen euro aan middelen ter compensatie van de torenhoge energieprijzen.
Parlementslid Stephanie D’Hose (Open VLD) benadrukt dat ook de projectsubsidies in de begroting niet vergeten worden, wat rechtstreeks ten goede komt van de individuele kunstwerkers. Dat is belangrijk, want deze subsidies gaan volgens haar wel degelijk naar “mensen die werken voor hun centen”. Katia Segers (Vooruit) beaamt dit.
Dan de vragen… over de energiecompensatie
Minister Jan Jambon, foto: Sophie Nuytten
Ministers van andere beleidsdomeinen, zoals jeugd en sport, maakten reeds bekend hoe ze de energiecompenserende steun zullen verdelen over hun sector. De parlementsleden vragen dan ook naar verheldering over de verdeelsleutel voor de cultuursector. Karin Brouwers (CD&V) wijst erop dat niet alleen de eigen kunstinstellingen, maar de volledige cultuursector gebruik moet kunnen maken van de compensatie. Tot nu toe is het niet duidelijk wie daarop aanspraak maakt.
Minister Jambon bekijkt momenteel samen met de administratie op welke manier de voorziene middelen verdeeld zullen worden. Hij kan wel al een aantal uitgangspunten toelichten:
- De steun gaat naar de structureel gesubsidieerde organisaties binnen cultuur.
- Energiecompensatie is ook ingeschreven in de begroting van andere domeinen, zoals lokale besturen of onderwijs. De voorziene energiesteun voor cultuur gaat in hoofdzaak naar organisaties die nog geen energiesteun ontvangen van andere beleidsdomeinen.
- Minister Jambon wil de middelen inzetten waar het echt nodig is. "We kijken naar de verhouding tussen de energiekost en de totale kost van een organisatie. Bij een kleine organisatie kan de energiekost bijvoorbeeld meer dan 20% van de uitgaven bedragen. Dan komt die meer in aanmerking dan een grote organisatie waarbij het bijvoorbeeld maar om 1% gaat.”
Indexering van de werkingssubsidies blijft uit
Elisabeth Meuleman (Groen)
Katia Segers (Vooruit) erkent dat de indexering van de lonen een goede zaak is en absoluut noodzakelijk. Ze begrijpt echter niet hoe de indexering kan losgekoppeld worden van de werkingssubsidies en houdt een pleidooi om ook deze middelen te indexeren in lijn met de inflatie. Elisabeth Meuleman (Groen) sluit daarbij aan. Niet alleen is het volgens haar in de begroting niet altijd duidelijk hoe het loongedeelte berekend wordt. Maar het is ook onlogisch dat de werkingssubsidies niet geïndexeerd worden. Die zorgen onder meer voor de betaling van het grote aantal freelancers dat in de sector aan de slag is, zeker in het sociaal-cultureel werk en de amateurkunstensector.
Het decreet sociaal-cultureel volwassenenwerk baart zorgen
Katia Segers (Vooruit)
Parlementslid Katia Segers (Vooruit) uit grote bezorgdheid over het nieuwe decreet sociaal-cultureel volwassenenwerk. Ze verwijst daarbij naar de eerdere poging van de Vlaamse regering in 2019 om aanpassingen aan het decreet door te voeren. "Welke verwachtingen heeft de minister met de aanpassingen: zal elke vereniging een complete spiegel van de samenleving moeten zijn?" "En hoe zal zich dat uiten in de beoordeling van individuele dossiers?", vraagt ze zich luidop af.
Minister Jambon beroept zich op het Regeerakkoord van 2019 en op de ambitie van deze regering om segregatie tegen te gaan. Hij erkent dat bonding, verbinding binnen groepen, belangrijk is voor de emancipatie en gemeenschapsvorming. Maar, zegt hij, bonding moet gepaard gaat met bridging. En dus moeten groepen die zich terugplooien op etnisch-culturele afkomst gestimuleerd worden om bruggen te slaan naar de brede samenleving. "In het voorliggend nieuwe decreet is het als een aparte subsidievoorwaarde opgenomen dat organisaties een brugfunctie opnemen in de samenleving en dat organisaties die segregerend werken door louter terug te plooien op etnisch-culturele afkomst dus niet in aanmerking komen voor subsidies”.
Parlementslid Filip Brusselmans (Vlaams Belang) vraagt de minister naar concrete voorbeelden van organisaties die door deze decreetswijziging uit de boot zouden vallen. De minister antwoordde immers eerder al dat hij geen voorbeelden heeft van organisaties die reeds waarschuwingen kregen omdat ze zich zouden terugplooien op etnisch-culturele etniciteit. Filip Brusselmans begrijpt dan ook niet waarom het decreet aangepast moet worden. Ook Katia Segers (Vooruit) wijst erop dat bonding én bridging vandaag al een decretaal criterium is, en dat het dus niet duidelijk is waarom het decreet aangepast moet worden.
Verder licht minister Jambon toe dat het nieuwe decreet wellicht in maart 2023 gepubliceerd zal worden. Het decreet vertrekt volgens de minister vanuit dezelfde krachtlijnen als het decreet van 2017. Verder worden het beoordelingskader en de procedure geoptimaliseerd, en worden sommige bepalingen in lijn gebracht met de herijking van de sectordecreten.
In welke richting gaat de heroriëntering van het Participatiedecreet?
Karin Brouwers (CD&V)
Tot slot hebben verschillende parlementsleden vragen over de heroriëntering van het Participatiedecreet. Karin Brouwers (CD&V) polst naar de gesprekken met de betrokken actoren en de deadline voor de beleidsaanpassingen. Minister Jambon licht toe dat de heroriëntering zowel betrekking heeft op de resterende subsidielijnen binnen het Participatiedecreet van 2008, als op de restanten van het decreet lokaal cultuurbeleid van 2012. Beide decreten zouden tegen januari 2025 moeten opgeheven zijn.
Minister Jambon bekijkt per subsidielijn of de betrokken actoren en subsidielijnen overgeheveld kunnen worden naar een ander Vlaams beleidsveld of cultuurdecreet. Of kunnen de subsidielijnen stopgezet worden wegens niet meer doelmatig (zoals de uitdovende lijn van de participatieprojecten)?
Momenteel lopen er gesprekken met de betrokken organisaties, zoals Publiq, Demos, De Rode Antraciet, LEVL en Cultuurconnect. De lokale netwerken vrijetijdsparticipatie van personen in armoede (onderdeel van het Participatiedecreet) worden opgeschaald tot bovenlokale netwerken in de schoot van de Intergemeentelijke Samenwerkingsverbanden Cultuur (IGS’en). Elisabeth Meuleman (Groen) wijst op het gevaar dat het bovenlokale cultuurdecreet een containerdecreet wordt. Minister Jambon spreekt dat tegen maar beaamt wel dat de opschaling betekent dat Demos (dat momenteel de lokale netwerken ondersteunt) en OP/TIL (dat de IGS’en ondersteunt) in de toekomst nauwer zullen moeten samenwerken.
Een atletisch jaar vol decretale en beleidshordes
De decreetsijver van minister Jambon wordt in 2023 verder gezet. Niet alleen het decreet sociaal-cultureel volwassenenwerk en het Participatiedecreet, maar ook het amateurkunstendecreet wordt aangepast. Katia Segers (Vooruit) zegt alvast uit te kijken naar de besprekingen hiervan in de Commissie Cultuur.
Maar ook los van de decreten worden er vele plannen gemaakt, die bovendien een impact hebben op onze sectoren. In de bespreking van de BBT kwamen onder meer nog de evaluatie van de gratis vrijwilligersverzekering, de resultaten van de lokale vrijetijdsmonitor, de opmaak van een basisinventaris voor cultuur- en jeugdinfrastructuur, de verdere besparingen op het departement Cultuur en de efficiëntieoefening van de culturele bovenbouw ter sprake. Marius Meremans, parlementslid voor N-VA, wijst daarnaast nog op een aantal initiatieven die in 2023 op stapel staan, zoals de visitaties voor de sociaal-culturele organisaties, een landschapstekening van de bovenlokale ruimte, een landschapstekening sociaal-cultureel werk en de evaluatie van het experimenteel reglement “talentontwikkeling in de amateurkunsten”.
Het is duidelijk dat de bespreking van de beleids- en begrotingstoelichting voor 2023 slechts een tipje van de sluier licht. De Federatie volgt de plannen verder met argusogen op.
