header handjes

Nu is het aan Jambon om de handrem te lossen

Dossier: Decreet Sociaal-Cultureel Volwassenenwerk

"Het sociaal-cultureel werk heeft een cruciale rol om de mensen terug samen te brengen en het gevoel te geven te behoren tot de gemeenschap zodat we samen uit het dal kunnen". Minister-president Jambon slaat nagels met koppen in onze nieuwe Wascabi: alleen samen geraken we uit het dal. Hij kreeg deze zomer 139 adviezen op zijn bord over hoe beoordelingscommissies keken naar de beleidsplannen van onze organisaties. Zij adviseerden met de handrem op. Wil en kan minister Jambon de handrem lossen en offensief daden bij zijn woorden zetten? Binnen een maand weten we het.

Inspireren, ondersteunen en gidsen in transformatie

"Erken en waardeer de maatschappelijke waarde van het verenigingsleven en de talrijke burgerinitiatieven op lokaal niveau, alsook de bovenlokale organisaties die deze initiatieven inspireren en ondersteunen. Ontwikkel stimulansen die hen in staat stellen om zelf te transformeren in het licht van belangrijke maatschappelijke ontwikkelingen. Erken, betrek en ondersteun verenigingen en organisaties op lokaal, regionaal en Vlaams niveau. De ondersteuning mag zich niet beperken tot projecten, maar moet een duurzame werking mogelijk maken en perspectief bieden in de tijd".  En "waardeer het belang van het levensbreed leren, de niet-formele educatie en informeel leren voor volwassenen door te investeren in het sociaal-cultureel volwassenenwerk". Duidelijke adviezen aan de Vlaamse regering vanuit het maatschappelijk relancecomité, opgericht door diezelfde Vlaamse regering om richting te geven aan de volgende maanden en jaren. Klik hier als je er meer over wil lezen Gaat de Vlaamse regering hier, samen met ons, offensief mee aan de slag? De proof of the pudding,... zal zijn smaak geven omstreeks 1 oktober. Dat is de deadline voor de Vlaamse regering om te beslissen over de middelen voor het sociaal-cultureel volwassenenwerk voor de volgende vijf jaar. 

Carcan forceert handrem

Oudjaar 2019. 159 organisaties, waaronder niet minder dan 39 nieuwe, hebben een beleidsplan ingediend. Een pak ambitie, bijeengebracht door niet minder dan 28.931 penhouders die erbij betrokken waren: een typisch en uniek samenspel van bottom up werken binnen een top down kader, dat een decreet altijd wat is. Organisaties in voortdurende beweging beschreven hun toekomst voor een samenleving in voortdurende verandering. Vanaf dan was het aan de beoordelingscommissies om hun licht erover te laten schijnen. Toegegeven, zoals we al herhaaldelijk schreven, het carcan van het decreet heeft het de commissieleden niet eenvoudig gemaakt. De vele afvinkcriteria accentueerden vooral een examen beleidsplan schrijven, eerder dan zinvolle kapstokken voor een onderbouwde afweging van de manier waarop organisaties hun maatschappelijke rol de volgende jaren kunnen en willen invullen. Bovendien, zo zegt het decreet, moesten de commissies beoordelen binnen het bestaande budget. 39 nieuwe aanvragers (plus 28%!), pakken ambitie en opportuniteiten,...: het moest allemaal worden afgewogen met een budgettaire weegschaal: een frustrerende oefening van communicerende vaten, noodgedwongen winnaars en verliezers. Voor elke organisatie die mocht bij krijgen,  moest sowieso een andere organisatie inboeten. Het dwong hen om met de handrem op punten te geven. De ingebouwde beperkingen op de repliekmogelijkheden (na het preadvies) creëerden ook een flinke deuk op het dialoogprincipe. 
Handrem

Covid duwt op de gaspedaal

Maart 2020. Het gekende beestje maakt zich meester van ons samenleven. Voor de beoordelaars en de administratie een extra uitdaging, bovenop wat al een zware klus was, om in die tijden te proberen voldoende in samenspraak afwegingen te kunnen maken. En voor de organisaties de start van een lange periode van schakelen, terugschakelen, uitvinden, afbouwen, inspireren, opbouwen, gidsen en begeleiden. De eerste covidmaanden schudden de plannen stevig door elkaar. Het besef groeide snel dat de co-existentie met het virus en uiteindelijk post-corona tonnen extra energie zou vragen: om de honderdduizenden vrijwilligers te coachen en aan te moedigen, om de miljoenen deelnemers vertrouwen te laten tanken, om extra aandacht te besteden aan mensen die het moeilijker hebben, om mee aan een agenda te werken voor een samenleving met vele zichtbare én onzichtbare wonden. Waar we ook geen tekening bij hoeven te maken, is dat de businessplannen van de organisaties duchtig door elkaar worden geschud. Maar de subsidieaanvragen waren al binnen. De beoordelingen moesten gebeuren op een deels virtueel geworden realiteit.  Intussen, getuige ook onze kersverse Wascabi, applaus op alle banken voor de veerkracht, het aanwakkeren van de solidariteit en de vele verfrissende initiatieven van het sociaal-cultureel volwassenenwerk, ook bij de politieke fracties. Eén van onze sociaal-culturele werkers verwoordt het in ons beleidsmagazine treffend: "De verwachtingen worden almaar hoger en hoger. Kunnen wij het ons veroorloven om nu te vertragen?”

De rapporten liggen er

Voor een zevental organisaties adviseert de commissie om de subsidie stop te zetten. Zeventien nieuwe organisaties krijgen groen licht. Al de anderen zien hun subsidies stijgen of dalen. Helaas is de informatie over hoe de commissies tot deze bedragen komen onvoldoende transparant. Welk basisbedrag hanteerden ze om de middelen te laten stijgen of dalen, welke concrete schema's en afwegingen lagen eraan ten grondslag? De informatie hierover ontbreekt. We verzamelden bij alle organisaties de adviezen. Voor de nieuwe organisaties hebben de commissies ongeveer 3 miljoen euro veil, de reeds erkende organisaties kloppen af op een kleine 53 miljoen. De vormingplussen volgen een ander parcours. Zij kennen op 1 oktober hun enveloppe op basis van het aantal inwoners in hun regio. Hiervoor berekenden zij een dikke 12 miljoen. De subsidieadviezen zijn gekend, binnen het bestaande kader. Tijd om er een positief en stimulerend investeringsbeleid aan toe te voegen. 

Samen de handrem lossen?

We willen het hier niet hebben over de gecreëerde puinhopen van ruim 10 jaar besparingsbeleid. Gebeurd is gebeurd. We wijzen wel op de toekomstberekeningen die we begin juni presenteerden en die je hier opnieuw kan nalezen.  We verzamelden toen de automatische kostendrijvers in het decreet en in een vijfjarige periode, en we hielden rekening met de ambities. Zo kwamen we op een onderbouwd resultaat van 28 miljoen euro. Maar, zo zegden we in één adem, we zijn een ondernemende en geëngageerde sector en dragen zelf twee derde van deze ambitie, voor de Vlaamse regering rekenen we op een derde. Een bijkomende investering van 10 miljoen euro zal werken als een vliegwiel voor bijkomende investeringen en maatschappelijke impact. Want de de komen jaren zullen we het samen met vele burgers moeten waarmaken. Het sociaal-cultureel volwassenenwerk wil en zal die cruciale rol spelen die de minister-president in de inleiding van dit artikel benoemt. De Vlaamse regering ook? Lost zij ook de handrem?

Het zal gebeuren

We kunnen ons zeer moeilijk voorstellen dat de handrem niet wordt gelost. Geen bijkomende inspanningen kunnen op geen enkele manier worden uitgelegd. Men kan niet meer zeggen dat eerst de economie opnieuw moet aantrekken, want in Wascabi lezen we dat economische en maatschappelijke tenoren er samen op wijzen dat er geen "eerst" en "dan" is: de relance zal tegelijk maatschappelijk en economisch zijn of ze zal niet zijn. Men kan zich geen vragen stellen over de straffe rol van onze sector in dit soort tijden, want daarover zijn de parlementairen in diezelfde Wascabi het roerend eens. En ook de timing is voor een bestuurder goed: geen koterij meer van nood- en andere fondsen, maar een duurzame "coronaproof" por in de rug bij een nieuwe beleidsperiode die net nu start.