Laatste begroting Cultuur: investeren en afwerken
donderdag 30 november 2023
De commissie Cultuur van het Vlaams Parlement besprak uitgebreid de begroting en de beleidsintenties voor 2024. Minister-president Jambon blikte tevreden terug: zijn beleidsagenda is nagenoeg afgewerkt. De verschillende fracties spraken hun appreciatie uit over de bijkomende investeringen in cultuur, vooral in erfgoed. Het werd een voornamelijk informatief gesprek. Met hier en daar een prikje in elkaars richting en het beklemtonen van accentverschillen. Een overzicht van wat van belang is voor onze sectoren.
Het wetgevend werk is nog niet af
Het is niet omdat de laatste maanden van deze legislatuur ingaan, dat het wetgevend werk klaar is. Zo staan we aan de vooravond van de bespreking van een gloednieuw amateurkunstendecreet en ook de herziening van het decreet bovenlokale cultuurwerking komt er nog aan. En laten we zeker ook niet vergeten dat de overblijvende hoofdstukken uit het participatiedecreet nog ingekanteld worden in andere regelingen. Ook voor het parlement komt er dus nog een drukke periode aan.
Van 365 naar 484 miljoen
Maar de cultuurminister blikte ook terug, met veel aandacht voor de vier voornaamste krachtlijnen uit zijn beleid: erfgoed, internationalisering, digitalisering en literatuur. Globaal groeide, aldus de minister, het cultuurbudget met één derde tijdens deze regeerperiode: van 365 miljoen naar 484 miljoen euro (exclusief de investeringen in infrastructuur). "Er is nog nooit zoveel geïnvesteerd in cultuur", beklemtoonde ook partijgenoot Marius Meremans (N-VA).
De investeringen in cultuur konden ook bij een aantal oppositiepartijen op appreciatie rekenen, maar er waren vanzelfsprekend ook kanttekeningen. Zo beklemtoonde Katia Segers (Vooruit) de besparingen op de administratie ("in schril contrast met de middelen die naar consultancy gaan") en vond Meyrem Almaci dat de focus deze legislatuur te veel op excellentie lag en dus te weinig op ontwikkelingskansen. Bovendien: "Er wordt veel gevraagd aan het middenveld op het vlak van professionalisering, maar wat daar tegenover staat is te beperkt".
Over sociaal-cultureel werk en amateurkunsten
Een belangrijk nieuw initiatief ligt weldra in de schoot van de landelijke amateurkunstenorganisaties. De afgelopen drie jaar was er een apart reglement rond talentontwikkeling. Goed voor 835.000 euro. Dit reglement loopt dit jaar af. Vanaf volgend jaar voegt de minister een "substantieel deel" van deze middelen toe aan een nieuwe opdracht waar deze negen amateurkunstenkoepels mee aan de slag zullen gaan: het stimuleren van groei en ontwikkeling van amateurkunstenaars en -groepen. De plannen van deze organisaties zijn intussen ingediend en de minister maakt zich sterk om hierover nog voor het einde van het jaar te beslissen.
De visitatieronde in het sociaal-cultureel volwassenenwerk is bijna afgerond: sinds de paasvakantie krijgt elke gesubsidieerde organisatie - in de helft van de subsidieperiode - een commissie over de vloer, bestaande uit mensen van de administratie en externen, die de organisatie uitgebreid "doorlichten". In het voorjaar van 2024 zal een overkoepelende adviescommissie dit hele proces evalueren (net zoals ook wij dit samen met de lidorganisaties zullen doen). De minister kon uiteraard niet op het resultaat van deze evaluatie vooruitlopen, maar gaf alvast mee dat dit veel inzet van het departement vroeg. Hij vroeg zich daarbij af of het nog wel van deze tijd is om alle organisaties te visiteren. Orry Van de Wauwer (CD&V) vroeg ook naar de stand van zaken van de recente aankondiging van een screening van de sociaal-culturele organisaties, maar de minister kon hierop nog geen antwoord geven.
En dan was er nog...
Nog een greep uit de besprekingen:
- Minister Jambon gaf aan dat het belangrijk is de impact van de nieuwe amateurkunstenvergoeding (AKV) nauwlettend op te volgen.
- Eind januari lanceert de minister het Verenigingsloket. Het zal een "basisversie" zijn, aldus de minister, van waaruit er de volgende jaren verder kan worden ontwikkeld. Hij rekent sterk op de aansluiting van lokale besturen als belangrijke partner voor dit project. Dit loket moet leiden tot minder administratieve rompslomp, waardoor vrijwilligers meer aandacht kunnen geven aan "het vereniging zijn, de échte ruggengraat van onze gemeenschap".
- Marius Meremans was blij met de opstart van een "light-lijn" voor de bovenlokale cultuurwerking, die er is gekomen "op vraag van de sector", beklemtoonde hij. De Federatie vond hierover inderdaad van in het begin van deze legislatuur een partner bij het kabinet en parlementsleden.
- Dat organisaties zeker in tijden van inflatie de gebrekkige indexering van de subsidies extra scherp aanvoelen, staat buiten kijf. Dat bevestigde ook minister Jambon, die sprak over een "verschraling van de werkingsmiddelen". Enkel het loonaandeel van de subsidies krijgt een indexering, maar niet de subsidies voor de andere werkingskosten (waarmee overigens in vele gevallen ook lonen en vergoedingen worden betaald).
- In 2023 konden organisaties steun krijgen voor de toegenomen energiekosten. Dit was eenmalig. De cultuurminister beklemtoonde onder meer het bestaan van energieleningen voor cultuurorganisaties om duurzaam te investeren in minder energieverbruik. Hiervoor is jaarlijks vijf miljoen euro voorzien. Hij vond het vreemd dat er hierop maar weinig ingetekend wordt. Goed nagaan hoe dat komt en helderheid creëren in de mogelijkheden voor organisaties, zo gaven Van de Wauwer en Almaci aan.
- Hoe het zit met het wegwerken van Kafka in de regeling rond de fiscale attesten, blijft onduidelijk. Orry Van de Wauwer vroeg of er nog voortgang is gemaakt in het overleg hierover tussen de diverse regeringen, waarbij minister Jambon hem doorverwees naar federaal minister van financiën Van Peteghem. Waarna Van de Wauwer liet uitschijnen dat de voortgang vooral moest worden gemaakt in het overleg tussen de gemeenschappen onderling ...
- Wat de uitfasering van het participatiedecreet betreft: in 2024 blijft de gesubsidieerde werking van Demos doorlopen. Intussen lopen er gesprekken tussen Demos en Publiq over hoe het vanaf 1 januari 2025 moet. Dit moet leiden tot een aanvulling op de beheersovereenkomst van Publiq. Ook met OP/TIL moeten de nodige afspraken gemaakt worden. Volgend jaar blijven de lokale netwerken armoede, de gevangenisbibliotheken en de vzw Samen (Verenigde Verenigingen) ook nog verder gefinancierd vanuit het participatiedecreet.
- In het voorjaar zal veel aandacht gaan naar het Europees voorzitterschap van België. Vlaanderen neemt hierin de trekkersrol wat Cultuur betreft. Hierin worden twee hoofdaccenten gelegd: de digitalisering en cultuur, erfgoed & identiteit in Europa.
Met zicht op einde... en begin
Hiermee heeft de commissie Cultuur van het Vlaams Parlement de laatste cultuurbegroting van deze legislatuur besproken.
Het is van alle tijden dat in dit soort algemene besprekingen het verenigingsleven wat ondergesneeuwd geraakt. Maar er is hoop, zo lezen we in een interview met maatschappijwatcher Fons Van Dyck in het Laatste Nieuws van 25 november, die vooral negatieve tendensen ziet op het niveau van vertrouwen, polarisatie, eenzaamheid,... Des te meer valt deze uitspraak dan op: “Als er één instantie is die nog het vertrouwen van de burger geniet, dan wel het verenigingsleven. De scouts, de Chiro, de bejaardenvereniging: reden te meer om daarin te blijven investeren". Of dus, zoals wij het benoemen in onze verkiezingsaanbevelingen: kiezen voor 100% maatschappelijk rendement.
